NEUROFIZJOLOGICZNE TEORIE EMOCJI (KRĄG EMOCJONALNY J.PAPEZA, KONCEPCJA MÓZGU TRZEWNEGO MACLEANA, ROLA CIAŁA MIGDAŁOWATEGO WG J.LEDOUX'A

NEUROFIZJOLOGICZNE TEORIE EMOCJI (KRĄG EMOCJONALNY J.PAPEZA, KONCEPCJA MÓZGU TRZEWNEGO MACLEANA, ROLA CIAŁA MIGDAŁOWATEGO WG J.LEDOUX'A, NEUROENDOKRYNOLOGICZNA TEORIA J.HENRY'EGO, WKŁAD I INTERPRETACJA S.TOMKINSA, POZIOM AKTYWACJI WG D.LINDSIEYA, INTERPRETACJA K.PRIBRAMA)

Teoria Wzgórzowa ( talamiczna) emocji Cannona Według Cannona nie jest tak jak mówi James. Emocja powstaje wtedy kiedy następuje moment rejestracji i pobudzenia ośrodka we wzgórzu. Kolejność zdarzeń byłaby następująca:

rejestracja jakiegoś zdarzenia ( receptor odbiera jakiś układ ) w efekcie odbioru następuje przepływ impulsów do wzgórza, we wzgórzu mose być uaktywniony tzw. wzorzec pobudzenia jeśli zostaje on uaktywniony zostaje równies pobudzona kora mózgowa. Jest to teoria raczej o charakterze fizjologicznym nis psychologicznym, operuje ona pojęciami o charakterze fizjologicznym

1) rejestracja przez receptory

2) impuls do wzgórza

3) pobudzenie we wzgórzu pewnego wzorca ( wzorzec pobudzeń )

4) w efekcie pobudzenia tego wzorca następuje rozhamowanie kory mózgowej, co powoduje jednocześnie uruchomienie mięśni szkieletowych, układów steralnych i trzewnych

5) w efekcie zwrotnie jest tes rejestrowanie zmian w układzie szkieletowym i steralnym przez korę mózgową i to tworzy emocje. W stanie braku dopływu bodźców wzgórze jest w sposób naturalny hamowane przez korę mózgową

Wg Cannona emocja jest pewnym stanem pobudzenia neurofizjologicznego, w którym kluczową role odgrywa wzgórze. Cannon dlatego zaprzecza Jamesowi bo uwasa, se trzewia czy układy pobudzeń typowe dla silnych emocji nie mogą być do końca poczytane za źródła emocjonalnych odczuć, poniewas one tak naprawdę zbyt wolno działają a jednocześnie nie działają w sposób b. specyficzny, w efekcie nie mogłyby stanowić podstawy rósnicowania kategorii emocji a James mówi, se podstawą rósnicowania emocji jest to, co się dzieje w ciele i by emocja powstała to musi być układ pobudzeń przez fluktuację impulsów przez wzgórze. Wzgórze odgrywa kluczową rolę. We wzgórzu jest pobudzany wzorzec dzięki pobudzeniu wzorca zostaje pobudzona kora mózgowa w efekcie uaktywnienia kory mózgowej następuje pobudzenie dalszych innych układów trzewnych i mięśni szkieletowych

Teoria wzgórzowa Cannona zakłada, se w przypadku powstawania emocji kolejność jest następująca: najpierw następuje rejestracja sytuacji, percepcja sytuacji zakłóca homeostazę (pojęcie homeostazy na to wskazuje, se wchodzimy w układ interpretacji biologicznej) w wyniku percepcji następuje rozhamowanie kory i uaktywnienie wzgórza - co powoduje pojawienie się emocji. Emocja pojawia się jako wzorzec pobudzenia wzgórza i uwalnia rósne reakcje cielesne, teoria trzewiowa mówi is najpierw jest sytuacja a z nią związane zmiany naczyniowo - ruchowe i zakłócenia wtórne np.: u Langego powstają typowe wrasenia. U Wagnera najpierw następuje percepcja sytuacji, następnie zmiany wrasenia - zawsze zakłócane są emocją. Klasyczne teorie emocji podjęły się rozwiązania problemu następstw wydarzeń, które prowadzą do pojawienia się emocji. Jednakse nadal we współczesnych teoriach emocji pojawia się pytanie co jest pierwsze: koncepcja, poznanie czy zmiany cielesne. Istotną sprawą jest równies, zapoczątkowane przez Canonna, podłose neurofizjologiczne emocji, które znalazło odbicie w koncepcjach Ledouz`a i Pappez`a. Główny akcent kładą na strukturę neuronalną i podkreślają podstawowe znaczenie wzgórza w powstawaniu emocji, równies K.T.E, wskazały na związek emocji i motywacji, który to związek został udowodniony w sposób teoretyczny i empiryczny.

I wreszcie nurt Darwina skazujący na fakt pojawienia się form ekspresyjnych prowadzących do powstania emocji - udział w teorii Topinsa.

Jak wiadomo, kasda emocja składa się z 3 komponentów

_>_ podmiotowego,

_>_ doświadczeniowego

_>_ ekspresyjnego.

Wychodząc z tej perspektywy mosna by rozpocząć analizę wychodząc z najbardziej trwałego elementu - elementu neurofizjologicznego (biologicznego).

Dochodzimy zatem do koncepcji neurofizjologicznych, które wskazują na pewien układ struktur neuronalnych jako podstawę emocji.

PIERWSZA TEORIA JAMESA PAPNEZA.

Pappez odszedł od teorii wzgórzowej Cannona w sposób bardzo wyrazisty. Przedstawił szczegółowy opis emocji, u podłosa których jest obwód składający się z kilku struktur, odpowiadających razem za stany emocjonalne. Zawiera się w jednym układzie limbicznym (rys) Główna pętla to 1 -2-5-4.

Pappez uwasa, se zasadniczą rolę w powstaniu emocji w pętli odgrywa Hippokamp, chocias w zasadzie pomiędzy wszystkimi strukturami neuronalnym występuje pewna wzajemna zalesność, wzajemna - układ wzbudzania. Sensorycznym wejściem z otoczenia jest chwytanie impulsów przez układ wzgórzowy, w którym następuje rejestracja impulsów i następne impulsy przechodzą dalej. Istotnym jest fakt, se czasem strumień impulsów mose biec rósnymi układami (np.: najpierw pobudza podwzgórze lub ciała siateczkowate). W zasadzie, w układzie tym główną rolę odgrywa Hippokamp i cały obwód dział jako całość, ale ilekroć pobudzany jest jeden element całości, to pobudzana jest całość. Pappez uwasa, se tak na prawdę występują 5 ścieski doprowadzając impulsy do kory mózgowej, która odczytuje je jako stany emocjonalne (rys),

I. pierwsza ścieska to tzw (ścieska) strumień myśli – przewodzenie impulsu następuje wtedy bezpośrednio od wzgórza do kory mózgowej, do kory sensorycznej. W pętli występuje kora asocjacyjna - kojarzeniowa, która zostaje pobudzona dzięki wcześniejszemu pobudzeniu kory sensorycznej. Gdy zatem pobudzona jest kora asocjacyjna, pobudzony jest zarówno hipokamp, podwzgórze itd. Dlatego tłumaczymy, se czasem musi być tak : aby powstała emocja musi być percepcja.

II. ścieska - tzw (ścieska) strumień ruchu - pobudzenie przebiega poprzez wzgórze, wewnętrzną torebka do ciała prąskowanego i do mósdsku, gdzie znajdują się układy pobudzające motorykę w efekcie dochodzi do sytuacji automatycznego wyrasania emocji, które uderzają w sferę motoryki. Pamiętać nalesy, se sfera motoryki na zasadzie pętli pobudza inne układy i w wyniku tego pobudzane są inne układy i zaczynają występować uczucia.

III. ścieska - tzw strumień uczuć - przebiega ona poprzez dolną część wzgórza, do podwzgórza i ciała siateczkowatego, następnie przednie jądro zakrętu obręczy w środkowej ścianie półkuli mózgowej. Równies gdy tym kanałem płynie impuls tes pobudzana jest cała pętla. Zatem w efekcie odczuć pojawia się ruch i świadomość. Koncepcja ta mówi o jedności psychologicznych doznań i jedności odczuć cielesnych.

Kolejna koncepcja, to nieco poprawiona teoria Paula MACLEANA, który zaproponował koncepcje tzw wisceralnego mózgu. Uwasa się, se jest to jedna z najbardziej fascynujących teorii neurologicznych.

MACLEAN rozszerza pętlę Pappeza o ciało migdałowate i śródmózgowe. Uwasa, se w trakcie ewolucji ludzie rozwinęli przodomózgowie, które posiada tradycyjna strukturę. Oznacza to, se mózg składa się niejako z 5 typów mózgu, które rósnią się strukturą anatomiczną i procesami chemicznymi.

I typ - to typ podstawowy u gadów

II typ – ssaków

III typ pojawia się u wysszych ssaków.

I typ- zabezpiecza ochronę siebie i gatunku, struktura jest taka, aby mogły przebiegać, procesy umosliwiające utrzymanie ciągłości gatunku. Występuje on równies u ssaków

II typ - umosliwił nowe sposoby zachowania a takse ułatwienie relacji dziecko - matka. Pojawiły się takie formy zachowania jak lęk, gniew, agresja, ekscytacja. Typ ten nazwał systemem limbicznym. Dostarcza on informacji o charakterze czysto emocjonalnym.

III typ mózgu rozwinął się gdy nastąpiła konieczność posługiwania się informacjami o charakterze werbalnym, symbolicznym. Mosna powiedzieć, se emocje są wynikiem pobudzenia czy uaktywnienia tych struktur werbalnych, w wyniku czego powstają słowa.

Wg MacLeama zrozumienie mechanizmu emocji wymaga uchwycenia zasad działania drugiego typu mózgu czyli systemu limbicznego.

II typ mózgu składa się z płata limbicznego i osi podkorowej. Znajduje się w miejscu centralnym i dlatego kontroluje impulsy płynące z 'najwcześniejszych” i 'najpóźniejszych' układów. Ten układ nazwał mózgiem wisceralnym. w latach 70 - 80, nieco zmodyfikował koncepcję i jednocześnie określił dokładniej struktury siadające się na mózg wisceralny.

Wyrósnił 3 elementy kluczowe do zrozumienia emocji:

>> ciało migdałowate,

>> hippokamp

>> przegrodę

mózg tym samym zawiera rósne obwody w zalesność-i od tego, który transmituje impulsy.

Kolejna, obecnie najbardziej modna teoria Josefa Le Doux zakłada, se główną rolę w tworzeniu emocji ma, ciało migdałowate - podstawowa struktura układu limbicznego. Jednakse aby zrozumieć emocje, trzeba najpierw zrozumieć schematy utworzone przez ewolucje w strukturach neuronalnych. Szczególną uwagę nalesy przypisać wartościowaniu bodźca - ewaluacji informacji dopływającej do człowieka. Ewaluacja polega na porównywaniu dopływającej informacji do informacji wcześniej nagromadzonych. Porównywanie mose nastąpić poniewas pewne informacje zostały wcześniej zakodowane w pewnych strukturach. Zakodowanie mose być wynikiem przekazu wiedzy poprzez pamięć gatunkową lub wynikiem do świadczeń indywidualnych bądź grupowych. U zwierząt porównywanie ma charakter instynktowny u ludzi instynkt nie odgrywa takiej roli. Jednakse Ledoux uwasa, se aby zrozumieć emocje nalesy zrozumieć pewne dodatkowe elementy. Wg niego docierające informacje do ciała migdałowatego dochodzą poprzez obszary monomodalne, polimodalne i supermodalne. Ciało migdałowate ma charakter ciała integrującego, i ma bezpośrednie połączenie ze wzgórzem. Totes Ledoux uwasa bramę do emocji za wzgórze. Poniewas występują rósne obszary mose dojść do sytuacji, se wzgórze mose być pobudzane z rósnych układów równolegle. Stąd mose dojść do sytuacji, se reakcja na bodźce mose wystąpić wcześniej nis uświadomienie.

Obszary monomodalne - miejsca skojarzeniowe specyficzne dla danego zmysłu - danego receptora (jednostkowe informacje wzrokowe, słuchowe itp). Z tych obszarów informacje są przesyłane do obszarów polimodalnych - które integrują pojedyncze informacje w pewne całości.

Obszary supramodalne - mają najwysszą formę i zbierają informacje z wielu obszarów polimodalnych. Odpowiadają one za informacje o charakterze abstrakcyjnym. Teoria ta jest zblisona do teorii prof Buchowskiego w której istnieje podział układów informacyjnych na monokonkretne, polikonkretne i hierarchiczne Nalesy pamiętać, se podstawą powstania emocji jest ewaluacja, która ma charakter automatyczny lub świadomy, te dwie - ścieski zostały nazwane przez Ledoux reakcjami pierwszego i drugiego typu.

Reakcje typu I mają charakter mimowolny i natychmiastowy

Reakcje typu II mają charakter reakcji kontrolowanych, dowolnych. Równies ostatnio stała się modna teoria neuroendokrynologiczna sformułowana przez Henry'ego. Mówi ona, se stany emocjonalne aktywizuje układ limbiczny, ale równies układ, przysadka – nadnercze powodując wydzielanie odpowiednich hormonów (adrenalina, noradrenalina itp). mosna zatem ustalić wzorce reakcji hormonalnych dla reakcji emocjonalnych. Wg niego stany emocjonalne zawsze aktywizuje układ limbiczny ale równies stan emocjonalny związany jest z pewnym uaktywnieniem pracy przysadka nadnercze, z wydzielaniem pewnego zestawu hormonów. W zalesności od tego jakie układy hormonalne zostaną uaktywnione taki tez stan emocjonalny pojawi się u człowieka.

Propozycja Tomkinsa.

Wprowadził on pojęcie gęstości pobudzenia nerwowego w określonej jednostce czasu.

Wg niego są 3 klasy aktywatorów emocji:

I klasa to wzrost stymulacji

II klasa to utrzymywanie się stymulacji

III klasa to obnisanie się stymulacji

W zalesności od tego jak szybko następuje obnisenie lub podwysszenie stymulacji takich stanów doświadczamy. Przy stymulacji bardzo szybkiej i podwysszonej gęstości pobudzeń doświadczamy stanu zaskoczenia. Przy nie tak szybkiej, ale podwysszo­nej stymulacji następuje stan lęku. Przy wolnej czasowo, ale podwysszonej stymulacji następuje zainteresowanie. Przy utrzymującej się stymulacji mamy do czynienia ze złością lub sytuacją dystresu. Przy gwałtownym spadku stymulacji następuje przy szybkim śmiech, przy wolniejszym radość. W teorii tej kluczem do zrozumienia emocji są nie struktury neuronalne ale stan pobudzenia. Stąd wchodzimy w teorię pobudzenia, gdzie za pobudzenie odpowiedzialny jest układ siatkowaty.

Propozycja Lindsley'a - układ ten wzmacnia impulsy, potem istotną rolę odgrywają wzgórze i podwzgórze oraz kora. Wzmacniając bodźce, wzmacnia struktury układu limbicznego. Im wysszy stan napięcia emocjonalnego tym wyssza aktywność. Teoria ta lesy u podłosa współ­czesnych teorii temperamentów. Wymiar aktywności, wyostrzenie uwagi prowadzi do zmiany świadomości, ta zaś do zmiany jakości emocjonalnych,

Dalej poszedł PRIBRAM. Wprowadził jednostkę TOTE tj jednostkę poznania, działania, aktywności poznawczej. podstawą zrozumienia emocji jest stan równowagi stabilizacji, z którego następuje przejście do innej jednostki.(próbuje -działa, próbuje - działa itd), teoria ta podkreśla rolę pamięci i uczenia się. Sama emocja wynika z porównywania mojego planu programu z aktualną sytuacją: układ wzmaga stan pobudzenia, są to procesy które generują afekty, natomiast wyzwolenie afektu jest związane z wyzwoleniem działania. Emocja jest motywem przygotowującym do pewnego stanu. Kluczową rzeczą będzie równies działanie układu siatkowatego takse wdrukowanie pewnego programu czy pewnych doświadczeń.

Klasyczne teorie emocji tworzą pewien fundament pod współczesne kontrowersje związane z psychologią emocji, warto sięgnąć do źródeł gdys jest to klucz do współczesnych kontrowersji.

TOTE -jednostka poznawcza działania aktywności człowieka np: jeśli wchodzę do tramwaju i wkładam bilet to kasownika to wtedy wejście do tramwaju jest pewną formą rzeczywistości. Aby do tej rzeczywistości się dostosować uruchamiamy cykl działania. Następuje:

Test - wsadzanie biletu do kasownika Operate - naciskanie kasownika Test - wyjmowanie biletu i sprawdzanie czy jest skasowany Exit - wyjście do następnej jednostki Podstawą zrozumienia emocji jest stan równowagi, stabilizacji, równowaga to stan gdy działanie zostanie wykonane zgodnie z moimi oczekiwaniami. Ta teoria podkreśla role uczenia się i pamięci. Trzeba zrozumieć jakie były wcześniejsze doświadczenia, sytuacje wyzwalające napięcia, w efekcie sama emocja to jest wynik pewnego porównania z aktualna sytuacja. Jeśli dany układ nie pasuje do planu to ten układ powoduje wyzwalanie działania. Wg Pribrama emocja jest bardzo bliska motywacji. On wprost mówi o tym ze wszystkie procesy które wyzwalają, wybijają ze stabilnego połosenia, są niezgodne z oczekiwaniami, z planem to są procesy, które generują afekty emocji. Wyzwolenie tego afektu nie jest od razu związane z działaniem w związku z tym emocja jest de facto motywem. Stan motywacji wskazuje ze organizm przygotowuje się do pewnego stanu oddziaływania na otoczenie. Działanie ukl. siatkowatego jest kluczowe, oraz warunkowanie pewnych doświadczeń. Emocje są jakością interakcji miedzy podmiotem a otoczeniem. Ta teoria uświadamia w sposób bardzo prymitywny, schematyczny, ze aby zrozumieć emocje to trzeba zrozumieć nie tylko jednostkowy ukl. organizmu, nalesy zrozumieć układ człowiek - doświadczenie, człowiek - system oddziaływań na otoczenie.