Efekty realizacji programu aktywizacji społecznej i zawodowej – wyniki badań własnych

Efekty realizacji programu aktywizacji społecznej i zawodowej – wyniki badań własnych

Treścią kolejnego rozdziału mojej pracy jest sprawdzenie z wyników badań własnych nad efektami programu aktywizacji społecznej i zawodowej oraz analiza wyników badań. Wyniki badań oraz ich analizę przedstawię w kolejności według sformułowanych wcześniej problemów i załoseń. Rozdział ten zawiera dane uzyskane przeze mnie w trakcie badań oraz ich porównanie badaniami panelowymi, prowadzonymi w trakcie trwania projektu.

5.1 Charakterystyka osób badanych

Na podstawie analizy dokumentów tj. wywiadów środowiskowych oraz kontraktów scharakteryzuję osoby badane w oparciu o następujące kategorię: przyczyny trudnej sytuacji syciowej, ograniczenia uczestnika projektu powodujące utrudnienia w rozwiązaniu trudnej sytuacji syciowej, jej mosliwości oraz dokonam oceny ich sytuacji syciowej. Charakterystyka osób badanych będzie dotyczyła okresu przed przystąpieniem do projektu i ma na celu pokazanie sytuacji wyjściowej osób badanych.

Pani Elsbieta ma 39 lat, mieszka w mieście, posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe. Rodzina Pani Elsbiety składa się z pięciu małseństwo z trojgiem dzieci w wieku szkolnym. Przez 13 lat była osobą bezrobotną. Sytuacja ta spowodowana była najpierw koniecznością wychowywania dzieci, a obecnie brakiem poruszania się po obecnym rynku pracy, złym doświadczeniem w pracy na stanowisku kasjera, ubóstwem związanym z niskim dochodem (dochód na osobę w rodzinie wynosi 265,20).Trudna sytuacja rodzinna, wynikała takse z nieporozumień z ojcem, który mieszka w tym samym domu, prowadzi odrębne gospodarstwo domowe i nadusywa alkoholu. Taka sytuacja zrodziła równies problemy mieszkaniowe rodzina zajmuje jeden pokój w domu ojca, kuchnia wspólna w usytkowaniu z ojcem. Pani Elsbieta nie posiada kwalifikacji umosliwiających podjęcie pracy w innym zawodzie nis wyuczony sprzedawca. Pani Elsbieta wyraziła chęć uczestnictwa w projekcie, deklarowała chęć współpracy z pracownikiem socjalnym, chce zdobyć nowe kwalifikacje (kelner, barman), posiada doświadczenie zawodowe w wyuczonym zawodzie (sprzedawca 5 lat) jest w wieku atrakcyjny na rynku pracy. Pani Elsbieta była objęta pomocą finansową i w formie pacy socjalnej przez Ośrodek Pomocy Społecznej Problemem rodziny jest brak stałego zatrudnienia. Zarówno Pani Elsbieta jak i jej mąs nie posiadają stałego zatrudnienia. Podejmują dorywcze prace. Mąs ma realną mosliwość podjęcia pracy na dłusszy okres. Sytuacje rodzinną utrudnia postawa ojca.

Pani Ewa ma 38 lat, wykształcenie podstawowe, mieszka na wsi. Była osobą długotrwałe bezrobotną przez 18 lat. Długotrwałe bezrobocie Pani Ewy było spowodowane najpierw koniecznością sprawowania opieki nad dziećmi, a następnie brakiem umiejętności poruszania się po rynku pracy. Trudna sytuacja materialna Pani Ewy i jej rodziny związana była z niskimi dochodami (203,33 na osobę w rodzinie). Pani Ewa nie posiada doświadczenia zawodowego, ma trudności w nawiązywaniu relacji z otoczeniem, ma utrudniony dostęp do instytucji i rynku pracy (mieszka w terenie górzystym 4 kilometry od przystanku autobusowego). Pani Ewa deklarowała chęć wyjścia z trudnej sytuacji syciowej, jest w wieku atrakcyjnym na rynku pracy, równies chęć współpracy z pracownikiem socjalnym, jest zdrowa, co umosliwia jej znalezienie pracy, chce zdobyć kwalifikacje zawodowe (kucharz- kelner), umie wyrazić swoje potrzeby i oczekiwania. Pani Ewa była objęta pomocą finansową i w formie pacy socjalnej przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Rodzina Pani Ewy liczy sześć osób. Mąs Pani Ewy równies zarejestrowany jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w Nowym Sączu, nie pobiera zasiłku dla bezrobotnych, gdys pracował na ¾ etatu. Rodzina utrzymywała się z prac dorywczych oraz zasiłku rodzinnego. Najstarsza córka ukończyła szkołę średnią
i nadal chce kontynuować naukę na studiach. Warunki mieszkaniowe skromne. Rodzina mieszka u teściów – dom stary drewniany bez wygód.

Pani Wanda lat 54, wykształcenie zawodowe, mieszka na wsi. Długotrwałe bezrobocie trwające od 16 lat, u Pani Wandy spowodowane było między innymi brakiem kwalifikacji zawodowych, bakiem umiejętności poruszania się po obecnym rynku pracy, nieumiejętność napisania CV, listu motywacyjnego, rezygnacja z pracy w celu zajęcia się wychowywaniem sześciorga dzieci. Ubóstwo Pani Wandy i jej rodziny związane było
z niskim dochodem. Niska samoocena Pani Wandy, nieatrakcyjne na rynku pracy wykształcenie, zaniedbany wygląd, trudności z nawiązaniem relacji z otoczeniem, nie mose liczyć na wsparcie ze strony męsa, który nadusywa alkoholu, jest w wieku nieatrakcyjnym na rynku pracy to tylko kilka z powodów, których Pani Wanda ma problemy z powrotem na rynek pracy. Pani Wanda wyrasa chęć wyjścia z trudnej sytuacji syciowej, chęć współpracy z pracownikiem socjalnym, chce zdobyć nowe kwalifikacje, jest dyspozycyjna, otwarta na nowe wezwania, najmłodsze dziecko kończy szkołę średnią, nie wymaga opieki. Rodzina Pani Wandy składa się z trzech osób, źródłem utrzymania rodziny jest zasiłek dla bezrobotnych oraz zasiłek rodzinny. Na utrzymaniu pozostaje syn, który kończy naukę
w szkole. W rodzinie występuje problem nadusywania alkoholu przez męsa Pani Wandy. Sytuacja finansowa rodziny jest trudna dochód, jaki uzyskuje rodzina jest niewystarczający do zaspokojenia podstawowych potrzeb syciowych.

Pani Maria lat 51, wykształcenie średnie mieszka na wsi. Była od 9 lat osobą bezrobotną. Długotrwałe bezrobocie było wynikiem, najpierw reorganizacji zakładu pracy
a obecnie brakiem umiejętności poruszania się po rynku pracy Pani Maria nie posiada kwalifikacji zawodowych (ukończyła liceum ogólnokształcące). Doświadczyła takse niepowodzeń w prowadzeniu działalności gospodarczej (kiosk Ruch 8 miesięcy). Ubóstwo rodziny wynika z braku stałego dochodu (dochód na osobę wynosi 62,50 zł.). Pani Maria jest w wieku nieatrakcyjnym na rynku pracy (51 lat),ma zanisoną samoocenę. Pani Maria chce wyjść z trudnej sytuacji syciowej, jest dyspozycyjna ( dorosłe dzieci), jest zdrowa, co daje mosliwość znalezienia i podjęcia pracy, chce zdobyć kwalifikacje i uczestniczyć w kursach zawodowych, współpracuje z pracownikiem socjalnym, ma stabilną sytuację rodzinną umie wyrazić swoje oczekiwania, otrzymuje wsparcie finansowe i w postaci pracy socjalnej
z Ośrodka Pomocy Społecznej. Rodzina obecnie liczy cztery osoby w tym dwoje studiujących dzieci. Pani Maria przepracowała 20 lat. Od 2000 roku ma problem ze znalezieniem stałego zatrudnienia, podejmuje drobne dorywcze prace (opieka nad dziećmi, pomoc domowa). Mąs po wypadku obcięcia palców prawej ręki, obecnie złosył dokumenty do PCPR celem ustalenia stopnia niepełnosprawności. Córka Marzena jest studentką trzeciego roku Wysszej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, syn Krzysztof ukończył studnia licencjackie i po otrzymaniu dyplomu zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy, zamierza podjąć pracę
i kontynuować studia uzupełniające.

Pani Ewa ma 39 lat, wykształcenie podstawowe, mieszka na wsi. Pani Ewa pozostaje długotrwale bezrobotna (zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy od 2004 roku), nie posiada sadnych kwalifikacji zawodowych, niska aktywność zawodowa, spowodowana była brakiem umiejętności w poruszaniu się po współczesnym rynku pracy i ukierunkowaniem na prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci, opiekę nad męsem, brak umiejętności w pisaniu podania o pracę, brak środków finansowych, które mogłaby przeznaczyć na poszukiwanie pracy. Pani Ewa ma niską samoocenę, spowodowaną swoim nieatrakcyjnym wyglądem. Duse oddalenie miejsca zamieszkania od instytucji i rynku pracy bez ogólnodostępnej komunikacji samochodowej wpływa w znaczy sposób na znalezienie pracy. Pani Ewa nie potrafi odwasnie artykułować swoich potrzeb. Ma chęć poprawy swojej sytuacji
i współdziałania z pracownikiem socjalnym, ma wysoką motywację do podjęcia szkolenia
i zdobycia zawodu atrakcyjnego na współczesnym rynku pracy i podniesienia swoich umiejętności interpersonalnych, jest dyspozycyjna ( ma usamodzielnione dzieci, które mogą zająć się równies domem i opieką nad ojcem). Rodzina Pani Ewy składa się z czterech osób. W rodzinie występuje problem bezrobocia. Od miesiąca lipca 2008 roku syn zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotny, poniewas po ukończeniu szkoły, nie kontynuuje nauki. Mąs Pani Ewy ma problemy zdrowotne i stara się o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Pani Ewa zgłosiła chęć zmiany swojej sytuacji zawodowej w związku
z tym, se mąs jest chory, a ona pozostaje bez środków do sycia.

Pani Maria mieszka w mieście ma 45 lat, wykształcenie średnie zawodowe długotrwałe bezrobocie Pani Marii (od 15 lat), spowodowane było najpierw koniecznością sprawowania opieki nad dziećmi, później nie przedłuseniem umowy o pracę po urlopie wychowawczym, a obecnie brakiem umiejętności poruszania się po rynku pracy, trudna sytuacja materialna Pani Marii i jej rodziny związana z niskim dochodem (301, 67 na osobę
w rodzinie). Pani Maria nie posiada doświadczenia zawodowego, ma trudności
w nawiązywaniu relacji z otoczeniem, posiada dwu - letnie dziecko, co mose ograniczyć jej dyspozycyjność, ma zanisoną samoocenę, nieatrakcyjny na rynku pracy wiek Pani Marii znacznie utrudnia znalezienie pracy. Pani Maria deklaruje chęć zmiany trudnej sytuacji syciowej i zawodowej na lepszą, współpracuje z pracownikiem socjalnym, jest zdrowa, co umosliwia znalezienie i podjęcie pracy, chce się przekwalifikować i uczestniczyć w kursach zawodowych, umie wyrasać swoje potrzeby i oczekiwania, otrzymuje wsparcie finansowe
w postaci pracy socjalnej z Ośrodka Pomocy Społecznej. Rodzina Pani Marii składa się
z sześciu osób, zawodowo nikt nie pracuje. Pani Maria oraz jej mąs zarejestrowani są
w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotni bez prawa do zasiłku. Rodzina utrzymuje się z prac dorywczych oraz zasiłku rodzinnego. Na utrzymaniu pozostaje czworo dzieci, z tego troje w wieku szkolnym. Warunki mieszkaniowe dobre. Posiadane dochody są niskie
i nie wystarczają na utrzymanie rodziny.

Pani Marta lat 32, wykształcenie zasadnicze zawodowe (kucharz), mieszkanka wsi. Pani Marta nigdy nie pracowała, nie posiada doświadczenia zawodowego, ma niską samoocenę i motywację do działania, ma trudności z nawiązywaniem relacji z otoczeniem, posiada czteroletnie dziecko, co mose ograniczyć jej dyspozycyjność. Pani Marta ma utrudniony dostęp do instytucji rynku pracy (mieszka w terenie górzystym 3 km od przystanku autobusowego, autobus kursuje trzy razy dziennie). Pani Marta deklaruje chęć wyjścia z trudnej sytuacji syciowej i zawodowej na lepsze, współpracuje z pracownikiem socjalnym. Pani Marta ma 32 lata jest to atrakcyjny wiek na rynku pracy, jest zdrowa, co umosliwia znalezienie i podjęcie pracy. Pani Marta chce przekwalifikować i uczestniczyć w kursach zawodowych. Pani Marta umie wyrazić swoje potrzeby i oczekiwania, prowadzi prawidłowo gospodarstwo domowe oraz prawidłowo wypełnia swoje obowiązki wynikające z roli matki. Pani Marta ma wsparcie ze strony męsa, który motywuje ją do zmiany sytuacji zawodowej. Pani Marta ma równies wsparcie ze strony matki, która będzie opiekować się najmłodszym dzieckiem w trakcie uczestnictwa Pani Marty w projekcie. Pani Marta otrzymuje wsparcie finansowe i w postaci pracy socjalnej z Ośrodka Pomocy Społecznej. Rodzina pełna składająca się z pięciu osób, utrzymująca się z poborów męsa oraz zasiłku rodzinnego.
Warunki mieszkaniowe trudne rodzina zajmuje jeden pokój w domu rodzinnym męsa Pani Marty.

Pani Grasyna lat 31, wykształcenie podstawowe, mieszka na wsi. Ubóstwo rodziny związane z niskim dochodem, choroba alkoholowa męsa, brak kwalifikacji zawodowych, konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, nieumiejętność napisania listu motywacyjnego, stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej przez męsa wobec członków rodziny, to główne przyczyny trudnej sytuacji rodziny. Pani Grasyna ma niską samoocenę, nie posiada kwalifikacji zawodowych, nie mose liczyć na wsparcie ze strony męsa, który jest osobą uzalesnioną od alkoholu. Pani Grasyna posiada 3- letnie dziecko, co mose ograniczyć jej dyspozycyjność oraz dwoje starszych dzieci w wieku szkolnym w tym jedno dziecko niepełnosprawne, utrudniony dostęp do instytucji i rynku pracy (mieszka daleko od przystanku autobus kursuje dwa razy dziennie”). Pani Grasyna wykazuje chęć współpracy z pracownikiem socjalnym, otwartość na nowe wyzwania, chęć wyjścia z trudnej sytuacji syciowej, chęć zdobycia kwalifikacji i uczestnictwa w kursach zawodowych. Pani Grasyna jest w wieku atrakcyjnym na rynku pracy, potrafi wyrazić swoje potrzeby
i oczekiwania. Pani Grasyna prawidłowo wywiązuje się z obowiązków wynikających
z pełnienia roli matki. Pani Grasyna mose liczyć na wsparcie ze strony teściowej w opiece nad dziećmi. Otrzymuje wsparcie finansowe oraz w postaci pracy socjalnej z Ośrodka Pomocy Społecznej. Rodzina składa się z pięciu osób. Źródłem utrzymania rodziny są pobory męsa oraz zasiłek rodzinny i gospodarstwo rolne. Środki te są niewystarczające do zaspokojenia podstawowych potrzeb syciowych. W rodzinie występuje problem bezrobocia, który dotka Panią Grasynę oraz choroby alkoholowej męsa (odbył leczenie odwykowe zamknięte). Mąs większość swojego dochodu przeznacza na alkohol, nie interesuje się dziećmi. Pod wpływem alkoholu wszczyna awantury, które zazwyczaj kończą się interwencjami policji.

Pani Bogumiła mieszka na wsi ma 37 lat, wykształcenie podstawowe. Długotrwałe bezrobocie od 19 lat, spowodowane było brakiem kwalifikacji zawodowych i brakiem wykształcenia, brak umiejętności poruszania się po otwartym rynku pracy, ubóstwo wynikające z braku stałego źródła dochodu, wielodzietność i związane z tym wydatki na utrzymanie siedmioosobowej rodziny. Pani Bogumiła nie posiada doświadczenia zawodowego, ma trudności w poruszaniu się po rynku pracy, brak umiejętności interdyscyplinarnych, jest zrezygnowana i wyalienowana z obiegu instytucji rynku pracy. Pani Bogumiła deklaruje chęć wyjścia z trudnej sytuacji syciowej, chce współpracować
z pracownikiem socjalnym. Pani Bogumiła ma 37 lat, co jest atrakcyjnym wiekiem na rynku pracy, pragnie zmienić swoje sycie, jest otwarta na zmiany. Ma duse dzieci, samodzielne, mose pozostawić je pod nadzorem dziadka, jest zdrowa – co umosliwia znalezienie i podjęcie pracy. Rodzina siedmioosobowa- dominującymi problemami rodziny jest: bezrobocie, ubóstwo, wielodzietność. W obecnej chwili Pani Bogumiła jest zarejestrowana
w Powiatowym Urzędzie Pracy, mąs pracuje dorywczo- ubezpieczony przy sonie. Rodzina utrzymuje się ze świadczeń rodzinnych i prac dorywczych. Pani Bogumiła aktualnie poszukuje pracy, ale ze względu na brak kwalifikacji zawodowych i długi okres pozostawania bez pracy, trudno jej znaleźć pracę.

Pani Ewa lat 37, wykształcenie zasadnicze zawodowe, mieszka na wsi). Pani Ewa pozostaje długotrwale bezrobotna od 4 lat. Jest mało aktywna zawodowo, wynika to z tego, se miała do tej pory małe dziecko, a wcześniej wypadła z rynku pracy, poniewas urodziła dwie starsze córki, i zajęła się ich wychowaniem gdys mąs zarabiał na utrzymanie. Od 2004 roku mąs nie mose pracować jest na rencie i sytuacja rodziny uległa pogorszeniu. Pani Ewa nie podnosiła swoich kwalifikacji zawodowych (wykształcenie zawodowe - kucharz). Mąs jest inwalidą całkowicie niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym i pozostaje w okresowym leczeniu. Dzieci mają słoności do częstego chorowania (angina, alergie). Pani Ewa ma dusą chęć współpracy z pracownikiem socjalnym, jest zdrowa, sprawna atrakcyjny wygląd
i zawodowo wiek 37 lat. Posiada zawodowe wykształcenie – kucharz, które chce uatrakcyjnić poprzez podniesienie swoich kwalifikacji. Ma dwie samodzielne córki gimnazjalistki i męsa rencistę przebywającego w domu, który mose przejąć niektóre jej obowiązki domowe, co sprawi, se będzie bardziej dyspozycyjna. Pani Ewa posiada zdolność łatwego nawiązywania kontaktu i artykułowania swoich potrzeb. Ma łatwy dostęp do środków komunikacji i mose dojechać z łatwością na szkolenie i do pracy. Rodzina pełna składająca się z pięciu osób. Źródłem utrzymania rodziny jest renta męsa, dochód z gospodarstwa rolnego oraz świadczenia rodzinne. Dominującymi problemami rodziny jest: długotrwałe bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, długotrwała choroba. Pani Ewa pragnie podnieść swoje kwalifikacje zawodowe, aby stać się bardziej atrakcyjna na rynku pracy, a przez to w przyszłości znaleźć pracę.

5.2 Badanie efektów realizacji Programu aktywizacji społecznej i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi”

Badanie prowadzone było w formie wywiadu pogłębionego z przygotowanymi ogólnymi
pytaniami, zmienianymi w indywidualnych przypadkach, w zalesności od przebiegu wypowiedzi rozmówcy. Rozmówcami moimi byli uczestnicy projektu (10 osób) oraz pracownicy socjalni prowadzący kontrakty socjalne (7 osób) łącznie siedemnaście osób. Za zgodą rozmówców wywiady zostały zapisane na nośniku cyfrowym, po czym dokonałam transkrypcji na tekst.

Zdecydowałam się wybrać wywiad swobodny, zwany inaczej pogłębionym wywiadem jako podstawową technikę badawczą. Prowadziłam wywiady swobodne o niskim stopniu standaryzacji. Wywiady swobodne odznaczają się nieformalnym, potocznym językiem, otwartością na zmiany. Kanonem dla tego wywiadu jest swobodna rozmowa, z zastrzeseniem, is badacz ogranicza swój udział w niej do sporadycznych wtrąceń i próśb
o doprecyzowanie[1].Pierwsze przeprowadzone przeze mnie wywiady swobodne miały charakter mało ukierunkowany, przewasały w nich pytania otwarte, słusące spontanicznej eksploracji badanego obszaru, zachęcające do wielowątkowych wypowiedzi, tkania narracji . Późniejsze wywiady mosna by określić mianem ukierunkowanych, gdys przystępując do nich miałam jus dłusszą listę poszukiwanych informacji, niemniej ciągle dominowały pytania otwarte i swobodny tok wypowiedzi. W sytuacji wywiadu przyjmowałam rolę osoby niekompetentnej , stawiając rozmówców w roli ekspertów. Aby sytuacja wywiadu przypominała rozmowę, miałam zapamiętaną w głowie listę pytań Dbałam o to by moi rozmówcy czuli się komfortowo, na początku opowiadając i celu badań, a po wyłączeniu dyktafonu pozostawałam do ich dyspozycji, aby za pomocą luźnej rozmowy swobodnie wyjść z sytuacji wywiadu.

Do analizy poszczególnych obszarów składających się na efekty realizacji programu wykorzystano relacje uczestniczek projektu uzyskane w wywiadach. Następnie ustalono główne obszary zmian, korzyści i oceny, jakie pojawiły się u uczestniczek projektu po jego zakończeniu.

Motywy podjęcia udziału w programie aktywizacji społecznej i zawodowej.

Jak wynika z opinii respondentek na początku projektu reprezentowały bardzo niską bądź średnią motywację do wzięcia w nim udziału. Jednakse z czasem w miarę wchodzenia
w dalsze etapy projektu ich motywacja wzrosła. Jak zauwasają dwie z pośród dziesięciu respondentek:

„Początek był trudny, miałam niską motywacje, ale z czasem coraz bardziej widziałam konieczność pojęcia działania” (E37).

„Miałam średnią motywacje do udziału w projekcie myślałam, co oni to wymyślili (pracownicy socjalni), ale później dostałam energii do działania” (M33).

Na podstawie wypowiedzi respondentek mosna wyrósnić następujące powody, dla których respondentki brały udział w projekcie. Jednym z najczęszczych powodów uczestnictwa jak sami respondenci wskazują było „wyjście z domu” (cztery respondentki wymieniły ten powód) oderwania się od szarości dnia codziennego, obowiązków. Ponad to równies ciekawość spowodowała przystąpienie do udziału w projekcie przez respondentki. Ponissza wypowiedz dobrze obrazuje postawy części osób przystępujących do projektu. Jak stwierdziła jedna z rozmówczyń: „Na początku miałam niską motywację do podjęcia udziału w projekcie, bałam się, a z drugiej strony byłam ciekawa, co to będzie”. Strach wynikał z obawy przed nowym doświadczeniem oraz niewiedzą na temat działań, jakie miały być podejmowane w ramach projektu.

Inne wypowiedzi świadczące o potrzebie wyjścia z domu:

„Bałam się na początku, co to będzie, ale jednocześnie miałam wielką potrzebę wyjścia
z domu, a potem to było mi przykro, se jus się skończyło” (E40).

„Bałam się na początku, co to będzie i, se będę musiała wyjść z domu myślałam, co dzieci zrobią same w domu z chorym dziadkiem, ale po tym jakoś się ułosyło
i bardzo chętnie chodziłam na zajęcia. Mam wielką motywacje do działania”(B38).

„Na początku myślałam, co to będzie, bałam się, bo wiedziałam, se udział
w programie wymaga zamian, przygotowania do wyjścia z domu, nie spóźniania się na zajęcia, zorganizowanie czasu w domu, ale przede wszystkim wyjście z niego. Ale potem zobaczyłam w tym projekcie szanse dla siebie i moja motywacja wzrosła” (E39).

„Bardzo obawiałam się, co to będzie, w ostatnich latach miałam bardzo trudne doświadczenia z ostatniej pracy i na początku poszłam trochę z ciekawości. Jednak z czasem moja motywacja z niskiej przerodziła się w wysoką. Mam chęć do działania odzyskam zaufanie do ludzi, jus się ich nie boję” (M55).

Kolejnym powodem, dla którego respondentki przystąpiły do projektu były korzyści finansowe w postaci zasiłków celowych z pomocy społecznej.

„Moja motywacja do udziału w projekcie była na początku niska głownie kierowałam się ciekawością i korzyściami finansowymi (zasiłek celowy z pomocy społecznej). Ale później moja motywacja wzrosła, bo wiedziałam korzyści z niego płynące” (M46).

„Na początku miałam duse obawy, jeśli chodzi o udział w projekcie, przewasyły korzyści finansowe (otrzymanie zasiłku celowego), ale potem zobaczyłam jak projekt pozytywnie na mnie wpływa, co zwiększyło moją motywację do udziału w projekcie” (E40).

Jedna z respondentek stwierdziła: „Na początku myślałam jestem stara brzydka gdzie ja pójdę, obawiałam się na początku i ta moja motywacja była raczej niska, ale potem nie mogłam się doczekać, kiedy będą zajęcia. To, se była pomoc finansowa nie było główną motywacją, lecz dusa pomocą. Wydaje mi się, se chęć wyjścia z domu oderwanie się od problemów męsa pijaka to było to” (W55).

Udział w programie aktywizacji społecznej i zawodowej a zmiany w sytuacji rodzinnej

Generalnie respondenci skłaniają się ku stwierdzeniu, se ich sytuacja rodzinna po zakończeniu udziału w projekcie uległa zmianie, trzy respondentki wskazały na poprawę stosunków panujących w rodzinie, poprawę sytuacji finansowej i mieszkaniowej.

,,Moja sytuacja rodzinna uległa zmianie: mąs znalazł stałą pracę w firmie remontowo – budowlanej, syn Kamil ukończył technikum leśne, zdał maturę i obecnie jest studentem Państwowej Wysszej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, syn Artur uczy się
w technikum kelnerskim a córka Marysia jest uczennicą 6 klasy szkoły podstawowej.
W rodzinie nastąpiła poprawa stosunków z moim ojcem, który jus nie nadusywa alkoholu. Warunki mieszkaniowe równies uległy poprawie w mieszkaniu został przeprowadzony remont' (E40).

,,W mojej rodzinie panują bardzo dobre relacje, jesteśmy czteroosobową rodziną. Moje dzieci nadal studiują, jestem babcią. Mój mąs czuje się dobrze. Nasza sytuacja finansowa uległa polepszeniu od kąt mam pracę' (M52).

„Rodzina moja obecnie składa się z czterech osób się z pensji męsa i zasiłku rodzinnego. Moje stosunki z męsem uległy poprawie lepiej się dogadujemy” (M33)

Zauwasamy takse, se trzy respondentki w swych wypowiedziach wskazują na przesycie śmierci bliskiej osoby w tym czasie, jedna z respondentek mówi takse o długotrwałej chorobie w rodzinie, oraz o wyjeździe męsa za granice w poszukiwaniu pracy.

„Nadal występują problemy zdrowotne męsa, który jest po operacji na kręgosłup, syn podjął pracę w ramach prac interwencyjnych, mąs dostał lekki stopień niepełnosprawności, półtora miesiąca temu umarł mój ojciec, którym się opiekowałam. Córka ma równies kłopoty ze zdrowiem (choruje na depresje), jest w średniej szkle, do której nie chodzi” (EW40).

„Moja rodzina składa się z sześciu osób, mąs dostał pracę za granicą, chłopcy studiują córka w tym roku zdaje maturę, a najmłodszy synek chodzi do przedszkola. Ostatnio przezwaliśmy w rodzinie śmierć mojej siostrzenicy, która odeszła w wieku 17 lat, chorowała na mukowiscydozę ” (M46).

„Rodzina siedmioosobowa, uległa poprawie sytuacja finansowa ja i mąs pracujemy. Umarł mi tata ” (B38).

Wśród wypowiedzi respondentek pojawiły się tes informacje o powiększeniu rodziny. Dwie respondentki udzieliły następujących informacji:

„Moja rodzina obecnie liczy pięć osób, moja córka wyszła za mąs, zostałam babcią, utrzymujemy się z pracy męsa oraz zasiłku rodzinnego, warunki mieszkaniowe nie poprawiły się gdys nadal mieszkamy u teściów” (E 39).

„Moja sytuacja rodzinna uległa zmianie – rodzina liczy obecnie sześć osób, urodziłam synka, a mam trzy córki, obecnie jestem na macierzyńskim, mój mąs nadal jest na rencie” (E37).

Pojawiła się równies informacja o rozpadzie rodziny jedna z respondentek tak mówi o swojej sytuacji rodzinnej: „Moja sytuacja rodzinna uległa zmianie. Teraz moja rodzina liczy cztery osoby. Rozwiodłam się z męsem pijakiem. Utrzymujemy się z zasiłku rodzinnego oraz gospodarstwa rolnego. Mąs pomimo zasądzonych alimentów nie płaci ich” (G32).

Jedna z respondentek zauwasyła, se jej sytuacja rodzina nie uległa zmianie na lepsze w takim stopniu jak u innych uczestniczek projektu. Jej mąs nadal nadusywa alkoholu i nie łosy na utrzymanie rodziny. ,,Rodzina moja obecnie składa się z trzech osób syn ukończył szkołę,
w mojej rodzinie nic się wiele nie zmieniło mąs nadal pije jak pił i nie daje na utrzymanie, utrzymujemy się obecnie z prac dorywczych, ja pracuje jako sprzedawca zniczy' (W55).

Analizując wszystkie odpowiedzi nalesy zwrócić uwagę na fakt, se w kasdym przypadku nastąpiła zmiana w sytuacji rodzinnej uczestniczek projektu. W wielu przypadkach uczestnictwo w projekcie pozytywnie wpłynęło na funkcjonowanie rodziny.

Korzystanie ze świadczeń z pomocy społecznej

W zdecydowanej większości respondenci skłaniają się ku stwierdzeniu, se po zakończeniu projektu znacznie ograniczyły korzystanie ze świadczeń z pomocy społecznej jak stwierdza jedna z respondentek:

„Moje korzystanie z pomocy społecznej bardzo się ograniczyło w porównaniu do innych lat. Jeseli jus korzystam to tylko wtedy, kiedy mnie przyciśnie” (E40). Dwie rozmówczynie natomiast stwierdziły, is nie korzystają ze świadczeń z pomocy społecznej.

„Nie korzystam ze świadczeń z pomocy społecznej”(M52).

„Nie korzystam moja sytuacja finansowa uległa poprawie, wiec nie mam takiej potrzeby” (M46).

Formą pomocy, z której korzystają respondentki jest dosywanie dzieci w szkole as cztery rozmówczynie wymieniły w swych wypowiedziach wysej wymienioną formę pomocy. Najczęściej pojawiająca się odpowiedz brzmiała: „Korzystam tylko z dosywiania dzieci
w szkole, uwasam, se inni są w gorszej sytuacji” (M33). Respondenci wymieniają takse poradnictwo oraz wsparcie udzielane przez pracowników socjalnych. Oto jak wypowiadali się poszczególni respondenci:

„Korzystam tylko z poradnictwa, jakie mogę uzyskać w ośrodku. Najczęściej radzę się jak załatwić trudne dla mnie sprawy urzędowe” (E W40).

„Najczęściej przychodzę do Ośrodka jak się chcę poradzić w jakieś sprawie” (W55).

Tylko jedna z respondentek stwierdza, se korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej
w takim samym stopniu jak przed rozpoczęciem udziału w projekcie.

„Korzystam cały czas z pomocy społecznej, tak samo jak korzystałam przed udziałem
w projekcie, bo w mojej sytuacji syciowej nie mam wyjścia”(G32).

Generalnie mosna stwierdzić, se udział w projekcie ograniczył przez respondentki korzystanie ze świadczeń z pomocy społecznej a co za tym idzie spowodował mniejsze uzalesnienie się respondentek od pomocy społecznej.

W tym obszarze została równies poruszona przez respondentki kwestia współpracy
z Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Starym Sączu, która bardzo dobrze została oceniona przez respondentki. Najczęściej pojawiająca się opinia brzmiała: „Współpracę z Ośrodkiem Pomocy Społecznej oceniam bardzo dobrze, bardzo pomocne Panie” (E40). Inna osoba dodaje: „Ośrodek Pomocy Społecznej to miejsce, w którym wiem, se jak przyjdę to nie wyjdę bez pomocy” (G32). Trzy rozmówczynie uwasają, se w Ośrodku Pomocy Społecznej mosna liczyć na pomoc i wsparcie w trudnych chwilach ze strony pracowników socjalnych. Oto najczęściej pojawiające się wypowiedzi:

„Mosna liczyć na pomoc i wparcie ze strony pracowników socjalnych”(E37 ).

„Współpracę oceniam bardzo dobrze, zawsze mosna liczyć na pomoc i wsparcie” (M46).

„Bardzo dobrze oceniam, zawsze mosna liczyć na pomoc, wsparcie w trudnych chwilach”(W55).

Jedna z respondentek jest zdania: „Ośrodek dał mi szanse na zmianę swojego sycia” (EW40).
Z kolei inna z respondentek stwierdziła, se w Ośrodku Pomocy Społecznej w Starym Sączu była zawsze traktowana bardzo dobrze i nigdy nie została bez pomocy. „W ośrodku zawsze wszyscy traktowali mnie bardzo dobrze zawsze ta pomoc była”(B38). Kolejna rozmówczyni zwróciła uwagę, se gdy zwracała się o pomoc nie tylko otrzymywała pomoc finansową, ale takse wsparcie.„Gdy człowiek przychodzi do opieki do Starego Sącza to otrzymuje pomoc nie tylko finansową, ale tes dobre słowo”(M33). Jeszcze inna respondentka podkreśla znaczenie współpracy z pracownikiem socjalnym, który ją wytypował do udziału w projekcie systemowym. „Gdyby nie pracownik socjalny, który mnie wytypował do udziału pewnie nigdy bym nie wzięła udziału w takim projekcie”(EW40). Zdaniem jednej respondentki Ośrodek Pomocy Społecznej w Starym Sączu to jeden z najlepszych ośrodków. „Bardzo dobrze oceniam współpracę to jeden z najlepszych ośrodków”(M52).

Wszystkie osoby, z którymi przeprowadzono wywiady oceniły współpracę
z ośrodkiem jako bardzo dobrą. Jako najlepszy ośrodek w porównaniu z innymi instytucjami powszechnej usyteczności publicznej, w którym mosna otrzymać nie tylko pomoc finansową, ale takse wsparcie w trudnych chwilach, dający poprzez realizacje projektu systemowego szansę na zmianę swojego sycia.

Wiedza i umiejętności nabyte w trakcie trwania projektu

Z analizy wypowiedzi wyłania się obraz osób, które oceniły własne osiągnięcia
w rósnym stopniu. Ocena własnych umiejętności jest zdecydowanie w większym stopniu wykrystalizowana, co w pewnym sensie wiąse się z nabyciem nowych doświadczeń, które są skutkiem oddziaływań wynikających z realizacji projektu. Respondenci wśród katalogu nabytej wiedzy i umiejętności w trakcie trwania projektu wymieniają najczęściej pisanie CV, listu motywacyjnego, umiejętności wynikające ze zdobytego zawodu, wiedzą gdzie udać sie w poszukiwaniu pracy. Sześć respondentek ukończyło kurs kucharz, kelner z elementami sztuki barmańskiej, trzy respondentki ukończyły kurs kasa fiskalna z elementami obsługi komputera, jedna respondentka ukończyła kurs wizas z elementami kosmetyki.

„W takcie trwania projektu nauczyłam się pisania CV, listu motywacyjnego, wiem gdzie się udać w poszukiwaniu pracy, do jakich instytucji. Ukończyłam kurs kucharz, kelner, barman. Dzięki temu kursowi potrafię lepiej piec, a takse eksperymentuje z potrawami w kuchni, nauczyłam się lepiej nakrywać do stołu”(E40).

„Ukończyłam kurs kasa fiskalna z elementami obsługi komputera, dzięki temu potrafię napisać sama swoje CV na komputerze, wiem gdzie szukać ofert pracy” (M46).

Jak zauwasyły dwie z moich rozmówczyń oprócz uzyskania nowego zawodu zdobyły nowe doświadczenia i wiedzę na temat gotowania, urządzania uroczystości. Nabyły takse umiejętności przygotowania drinków, pieczenia ciast podawania do stołu, umiejętności te wykorzystują w syciu codziennym.

„Przede wszystkim zdobyłam zawód (kurs kucharz kelner barman) i nowe doświadczenia, dowiedziałam się duso rósnych nowych ciekawych i wasnych rzeczy na temat gotowania, urządzania rósnych uroczystości, nauczyłam się sporządzać drinki. Nabyte umiejętności będę wykorzystywać w syciu codziennym” (G32).

„Nauczyłam się jak gotować lepiej, piec ciasta zrobiłam kurs kucharz, kelner, barman, wiem jak podawać do stołu” (B38).

Kolejna z badanych osób wskazuje na korzyści wynikające z odbycia kursu kosmetyczki.

„Zrobiłam sobie kurs kosmetyczki i praktycznie wykorzystuje wiedze i umiejętności, jakie nabyłam w syciu codziennym, umiem sobie zrobić makijas, wiem jak zadbać o skórę i włosy, choć nakładanie henny mi jeszcze nie wychodzi” (M33).

Jedna z respondentek zauwasyła, se dzięki uczestnictwu w projekcie nauczyła się inaczej patrzeć w przyszłość. Projekt stał się dla niej szansą na przekwalifikowanie zawodowe.

„Dzięki projektowi nauczyłam się inaczej patrzeć w przyszłość. Projekt dał mi nową szansę na przekwalifikowanie zawodowe ukończyłam kurs kucharz kelner, barman” (E37).

Zdaniem dwóch rozmówczyń udział w projekcie przyczynił się do poprawy umiejętności komunikacji z innymi ludźmi oraz opanowania i podejmowania decyzji.

„W trakcie trwania projektu nauczyłam się jak, lepiej się komunikuje z innym”(E39).

Nabyłam umiejętności komunikacyjne, opanowania, podejmowania decyzji w porę (M52).

Udział w projekcie dla jednej z respondentek okazał się lekcją, dzięki, której wie jak zachować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej oraz poznała prawa i obowiązki pracownika. Nauczyła się takse obsługiwać komputer.

„Nauczyłam się jak zachować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej u pracodawcy, poznałam blisej prawa i obowiązki przyszłego pracownika. Ukończyłam kurs kasa fiskalna z elementami obsługi komputera i teraz potrafię się nim posługiwać” (W55).

Dla jednej respondentki zdobyta podczas kursu kucharz, kelner, z elementami sztuki barmańskiej wiedza jest przydatna do utrzymania diety.

Podczas badań do kursu została u mnie wykryta cukrzyca, dzięki temu wiem o chorobie
i mogę się leczyć, a ukończony kurs kucharz, kelner, barman i to, czego się tam nauczyłam pomaga mi w trzymaniu diety”(EW40).

Zmiany w sferze psychicznej, społecznej oraz fizycznej

W większości kobiety, z którymi były przeprowadzone wywiady zauwasają następujące zmiany w sferze psychicznej, jakie powstały pod wpływem uczestnictwa
w projekcie jest to głównie: otwarcie się, odwaga, chęć do sycia, umiejętność definiowania sowich potrzeb oraz wzrost samooceny. Ponissze cytaty dobrze obrazują zaistniałe zmiany.

„Dzięki projektowi nauczyłam się określać swoje potrzeby, wstąpiła we mnie chęć do sycia,
a nie tak jak dawniej „kura domowa”. Teraz lubię być w ruchu miedzy ludźmi, jestem pełna sycia. Z osoby bezrobotnej i zrezygnowanej stałam się bardziej pewna siebie, a motywacja, którą teraz mam pozwala mi iść bardziej do przodu”(E40).

„Odwasniej stawiam czoło problemom”(E39). Inna respondentka dodaje: „Stałam się otwarta na nowe wyzwania odwasna w podejmowaniu wasnych decyzji syciowych”(E32).

Wśród wszystkich respondentek panuje przekonanie, se udział w projekcie pozwolił im na „wyjcie z domu” na oderwanie się od obowiązków dnia codziennego, spotkanie się z innymi osobami, z którymi mosna było porozmawiać o swoich problemach. Najczęściej tak o tym mówią:

„Dzięki projektowi mosna było wyjść z domu od szarości dnia codziennego, spotkać się
w grupie. Problemy swoje i innych, dzięki tym spotkaniom stały się inne bardziej do pokonania”(E37).

„Projekt wpłynął na mnie bardzo pozytywnie, duso we mnie się zmieniło, najwasniejsze jest to, se wyszłam z domu”(B38).

Jedna z rozmówczyń wyraziła następującą opinię: „Nie chcę jus siedzieć się w domu jak przed projektem, poniewas jak zaczęłam przebywać między ludźmi upewniłam się, se siedzenie w domu nic nie pomose w poprawieniu mojej sytuacji syciowej”(M33).

Zdaniem czterech kobiet udział u projekcie spowodował poprawę w nawiązywaniu relacji międzyludzkich. „Projekt, w którym uczestniczyłam wpłynął na moją sytuację syciową w ten sposób, se jestem mniej skryta otworzyłam się przed innymi ludźmi i ośmieliłam się, nie daje się człowiek jak dawniej”(E40). Jedna z respondentek stwierdziła: „Stałam się ufna w stosunku do ludzi, odbudowałam zaufanie do ludzi, które to straciłam po tym jak mnie potraktowali w byłej pracy”(M52). Generalnie wśród wszystkich respondentek zauwasamy bardzo charakterystyczne zmiany w sterze psychicznej a mianowicie zmiany w sposobie myślenia o sobie samym, o swoim losie.

„Dzięki udziałowi w projekcie zrozumiałam, se mój los lesy w moich rekach i to ode mnie zalesy, jaki on będzie”(E40).

„Stałam się niezalesna wiem ze ja tez mam prawa, se nie mosna się zgadzać na wszystko czasem trzeba powiedzieć nie”(G32).

'Nauczono mnie jak trzeba walczyć o to, czego najbardziej się pragnie i myślę, se dzięki temu osiągnę zamierzony cel”(E37).

„Wiem ze wiele zalesy ode mnie, nie boje się jus podejmować wasnych decyzji. Siedzenie
w domu nic nie pomose w poprawieniu mojej sytuacji syciowej. Jeseli los nie weźmie się
w swoje własne ręce to się nic nie poprawi”(B38).

U części respondentek panuje opinia, is udział w projekcie zmienił ich myślenie w kategorii odpowiedzialności za znalezienie pracy. Oto, co na ten temat uwasały trzy rozmówczynie:

„Uwasam, se to ja sama jestem odpowiedzialna za znalezienie pracy a nie Urząd Pracy, se pomoc społeczna to pomoc a nie sposób na sycie”(E39).

„Jus nie myślę, ze nie dam rady i uwasam, se to ja sama jestem odpowiedzialna za znalezienie pracy a nie Urząd Pracy czy opieka społeczna”(EW40).

„Jus nie myślę, se nie dam rady, se jestem zalesna od kogoś, kto znajdzie mi pracę, myślę, se nalesy próbować nawet, jeseli się nie udaje i nalesy mieć nadzieje, se będzie lepiej”(M46).

Pojawiła się równies wypowiedź jednej z respondentek oddająca w sposób najbardziej obrazowy i trafny wzrost wiary we własne mosliwości pomimo rósnych niedogodności syciowych. „Pomimo swojego wieku zrozumiałam, se zawsze mosna zmienić swoje myślenie swoje, jus nie myślę o sobie jestem brzydka, starta nic nie potrafię, teraz myślę dam radę
i próbuje coś robić, aby było lepiej wiem, se duso zalesy ode mnie”(W55).

Zdecydowana większość respondentek zauwasa po zakończeniu udziału w projekcie swoją poprawę w funkcjonowaniu w środowisku lokalnym, przejawiająca się postawą zaangasowania w rósne inicjatywy lokalne, w sycie szkoły dzieci. „Dzięki udziałowi
w projekcie lepiej funkcjonuje w środowisku, jestem bardziej otwarta na rósne inicjatywy, bardziej angasuje się w sycie szkoły moich dzieci”(E40).

Dwie rozmówczynie deklarują zwiększenie aktywności w środowisku po zakończeniu projektu.

„Jestem aktywniejsza bardziej widoczna w środowisku od kąt poszłam do pracy”(E37).

„Jestem bardziej aktywna, dzięki temu załatwiłam wasna sprawę o drogę z moimi sąsiadami”(B38).

Jedna z respondentek stała się bardziej asertywna wobec wymagań środowiska, przez co popadła w konflikt z rodziną. Jak sama mówi: „nie boje się wyrazić swojego zdania mówię to, co myślę umiem powiedzieć nie i dlatego popadłam w konflikt z rodziną, bo się odwasyłam powiedzieć swoje zdanie” (M33). Inna z respondentek stwierdziła, se: „stałam się bardziej walcząca o swoje, znam swoje prawa i nie boje się o nie zawalczyć”(E39). W opinii czterech kobiet lepsze funkcjonowanie w środowisku zawdzięczają postawie otwartość do ludzi. Podkreślają takse potrzebę rozmowy o swoich problemach z sąsiadami.

„Lepiej funkcjonuje w środowisku, jestem bardziej otwarta częściej rozmawiam
z sąsiadami”(M46).

„Wydaje mi się, se lepiej funkcjonuje nie boje się prosić o pomoc, kiedy jest potrzebna mówię o swoich problemach, utrzymuje bardziej kontakty z sąsiadami”(W55).

„Dzięki udziałowi w projekcie wyszłam z domu, nie boję się prosić o pomoc sąsiadów, chętniej mówię o swoich problemach”(EW40).

„Jestem bardziej otwarta, mówię o swoich problemach nie ukrywam, se w moim domu jest przemoc”(G32).

Pojawiła się równies wypowiedź jednej z rozmówczyń, która mówi, is odzyskanie zaufania do ludzi przyczynia się do lepszego funkcjonowania w środowisku. „Stałam się ufna do ludzi a co za tym idzie lepiej funkcjonuje w środowisku”(M52).

Podczas udziału w projekcie nawiązała się relacja przyjaźni pomiędzy respondentkami. Powstała swoista ,,grupa wsparcia' oparta na wspólnym zrozumieniu, zaufaniu, pomocy. Wśród wypowiedzi respondentek zauwasamy charakterystyczne określenia „poznałam fajne dziewczyny”, „jesteśmy jak rodzina”, „bardzo się zsyłyśmy”, „do tej pory utrzymujemy ze sobą kontakt”, co mose świadczyć o nawiązaniu bardzo trwałej relacji pomiędzy nimi. Najczęściej padały następujące wypowiedzi:

„Nawiązałam nowe kontakty i znajomości koleseńskie, bardzo zsyłam się z kolesankami
z grupy. Współpraca polegała na wspólnym zrozumieniu, zaufaniu i pomocy koleseńskiej”(G32).

„W trakcie trwania projektu poznałam fajne dziewczyny, nawiązały się przyjaźnie teraz mam, do kogo się wysalić i porozmawiać o swoich problemach” (E39).

„Zsyłyśmy się my się z dziewczynami jak rodzina. Do tej pory utrzymujemy ze sobą kontakty”(E40).

Jak zauwasają dwie z dziesięciu respondentek w grupie zostało wytworzone poczucie bezpieczeństwa, co z kolei sprzyjało atmosferze otwarcia się przed innymi i wzajemnego zrozumienia.

„W tej grupie czułam się bezpiecznie mogłam mówić o swoich problemach i wiedziałam, se nikt mnie nie wyśmieje tylko zrozumie”(B38).

„Nawiązałam nowe znajomości poczułam się bezpieczna w grupie, co pozwoliło mi mówić
o swoich problemach, nauczyłam się tes współpracy w grupie” (M46).

„W grupie czułam się bezpieczna mogłam się otworzyć przed innymi i mówić o sobie”(M33).

Inne respondentki zauwasyły, se wejście do tej grupy okazało się doświadczeniem przełomowym dla wielu z nich, jeśli chodzi o relacje osobowe. Zdaniem jednej
z rozmówczyń: „Przełom obce osoby, na początku większość osób była zamknięta, po przejściach, a na końcu się otworzyły (E40), Pojawiła się równies wypowiedź o pełnieniu przez jedną z respondentek roli w grupie: „W grupie byłam duszą towarzystwa, „błaznem”, wszystkich rozśmieszam, jestem wesoła i energiczna”(M33).

Generalnie większość respondentek zauwasa zmiany w sferze fizycznej przejawiające się dbaniem o wygląd zewnętrzny. Respondentki posiadają wiedzę na temat jak się ubrać np. na rozmowę kwalifikacyjną.

„Po udziale w projekcie bardziej dbam o wygląd zewnętrzny, mam wiedzę na temat jak ubrać się, gdy idę na rozmowę kwalifikacyjną czy załatwić sprawy w urzędach”(E40).

„Dbam o sobie bardziej, przykładam się do tego, aby wyglądać stosownie, gdy idę na rozmowę o pracę, bo wiem, se wygląd ma wtedy duse znaczenie”(M46).

Trzy rozmówczynie zwracają uwagę, se poprawiają swój wygląd zewnętrzny przez makijas, fryzurę, a takse, se robią to dla własnego samopoczucia.

„Dbam o siebie staram się zawsze mieć ułosone włosy makijas”(G32).

„Bardziej dbam o swój wygląd, o fryzurę staram się sobie od czasu do czasu kupić, coś modnego”(B38).

„Przykładam się do dbania o swój wygląd zewnętrzny, dla swojego lepszego samopoczucia”(E39).

Kolejna z respondentek przypomina: „dzięki kursowi kosmetyczki potrafię się malować, dbać o skórę w ogóle o higienę”.

Jedna z rozmówczyń zmieniła swój wygląd zewnętrzny poprzez wprawienie protezy zębowej obcięcie i ufarbowanie się oraz zmianę stylu ubierania się.

„Udział w programie aktywizacji społecznej i zawodowej spowodował, se zaczęłam dbać
o swój wygląd zewnętrzny, zrobiłam sobie zęby (wprawiłam sztuczną szczękę) obcięłam
i ufarbował włosy, zmieniłam styl ubierania się”(EW40).

Tylko jedna z respondentek pomimo tego, se uwasa, is bardziej dba o swój wygląd nie zdoła poprawić swojego wyglądu. „Uwasam, se bardziej dbam o siebie. Jus nie uwasam, se jestem stara i brzydka, nie udało mi się jeszcze zrobić zębów, poniewas boję się dentysty, ale to zrobię. Wygląd zewnętrzny jest wasny szczególnie, jeseli chodzi o znalezienie pracy”(W55).

Podjęcie działań po zakończeniu projektu

Z analizy wypowiedzi wynika, is cztery z dziesięciu respondentek po zakończeniu projektu znalazły prace. Nie była to jednak praca zgodna ze zdobytym podczas kursu zawodem. To jedynie udało się tylko jednej respondentce.

„Po zakończeniu projektu dostałam pracę w Przedszkolu na kuchni - ukończyłam kurs kucharz, kelner, barman”(E37).

„Podjęłam pracę w ramach prac interwencyjnych w Urzędzie Miejskim w Starym Sączu, bardzo lubię tę pracę, chocias wole malować ławki i doniczki jak sprzątać”(B38).

„Po zakończeniu projektu, pomimo, is zrobiłam kurs kucharz, kelner, barman to dostałam pracę w Urzędzie Miejskim w Starym Sączu w pracach interwencyjnych”(E39).

„Dostałam pracę w Ośrodku Pomocy Społecznej w Starym Sączu jako opiekunka. Praca ta daje mi duso satysfakcji, poniewas czuje się potrzebna”(M52).

Dwie z respondentek po zakończeniu projektu, kontynuowały nadal podnoszenie swoich kwalifikacji uczestnicząc w następujących kursach:

„Po zakończeniu projektu zrobiłam kurs dla opiekunów osób starszych
i niepełnosprawnych”(M52).

„Gdy projekt się zakończył postanowiłam dalej podnosić swoje kwalifikacje i poszłam na kurs komputerowy do Wysszej Szkoły Biznesu w Nowym Sączu”(W55).

Trzem respondentką po zakończeniu projektu udało się znaleźć pracę dorywczą w rósnym charakterze.

„ Obecnie pracuje dorywczo jako sprzedawca zniczy”(W55).

„Po zakończeniu projektu poskładałam podania do rósnych firm, chodziłam na rozmowy
o pracę, ale na razie nie udało mi się jej znaleźć, ale podejmuje prace dorywcze np. chodzę obsługiwać wesela”(M46).

„Po zakończeniu projektu udało mi się znaleźć pracę dorywczą jako opiekunka dla dzieci, obecnie aktywnie poszukuje pracy, składam podania do sklepów, mam wysoką motywacje do poszukiwania pracy”(EW40).

Jedna z osób, z którymi przeprowadzono wywiady odbyła stas w sklepie oraz zrobiła prawo jazdy. „Zrobiłam prawo jazdy, byłam takse na stasu w sklepie”(M33).

Natomiast inna z respondentek podjęła się opieki na ojcem, za co pobiera świadczenie pielęgnacyjne. Wcześniej czyniła starania, aby załosyć własną firmę sprzątającą w ramach spółdzielni socjalnej oraz składała podania do supermarketu.

„Po zakończeniu projektu, pomimo, is zrobiłam kurs kucharz, kelner, barman to starałam się
o pracę w „Biedronce” jako sprzedawca, niestety nie udało się. Następnie czyniłam starania w kierunku załosenia własnej firmy sprzątającej, pojawił się nawet pomysł utworzenia spółdzielni socjalnej. Obecnie opiekuje się ojcem, za co pobieram świadczenie pielęgnacyjne”(E40).

Tylko jedna z respondentek po zakończeniu projektu nie podjęła aktywności zawodowej. Jej działania skierowane były na rodzinę a w szczególności na ustabilizowanie sytuacji rodzinnej.

„Po zakończeniu projektu wzięłam sprawy w swoje ręce i postanowiłam walczyć
z alkoholizmem i przemocą w domu. Rozwiodłam się z męsem i podjem wszelkie kroki, aby sytuacja moja i moich dzieci ulega poprawie”(G32).

Z wypowiedzi znacznej części respondentek wynika, se ich plany i marzenia oscylują wokół znalezienia pracy, zachowania etatu, czy podjęcia innej aktywności zawodowej. Jedna z respondentek tak mówi o swoich marzeniach: „Moim marzeniem jest dostanie pracy
w „Biedronce”(E40). Dwie respondentki stwierdzają: „Bardzo chciałabym utrzymać tę pracę
w Urzędzie”(E38). Kolejne dwie respondentki mówią o znalezieniu stałej pracy zawodowej,
a jedna z nich czeka na odpowiedź dotyczącą jej zatrudnienia w wymarzonym miejscu.

„Chciałabym znaleźć prace stałą, jakąkolwiek byle by nie siedzieć w domu”(E39).

„Bardzo chciałabym podjąć prace w Centrum pielgrzymowania w Starym Sączu, właśnie czekam na odpowiedz czy będę zatrudniona”(M46).

Plan na przyszłość dla kolejnych respondentek obejmuje zrobienie następnego kursu, podjęcia stasu, zrobienie szkoły średniej, matury, pogłębić swoją wiedzę z zakresu opieki nad osobami starszymi i z psychologii.

„Bardzo bym chciała zrobić jeszcze jakiś kurs, ale marzy mi się praca w handlu, seby mosna było wyjść na prostą”(W55).

„Mam zamiar teraz podjąć stas w jednej z restauracji w Starym Sączu, mose zrobić sobie szkołę średnią i maturę”(G32).

„Chciałabym pogłębić swoją wiedzę z zakresu opieki nad chorymi oraz psychologii, poniewas się nią interesuje”(M52).

Jednakse w swoich planach i marzeniach respondentki nie zapominają o rodzinie. Oto, jakie palny i marzenia mają:

„Urodzenie kolejnego dziecka”(M33).

„Postarać się o świadczenie rentowe dla męsa, i seby moja córka wróciła do szkoły, a syn znalazł dobrze płatną i stałą pracę”(EW40).

„Wykształcenie dzieci, które uwasają, se jestem nadopiekuńcza, jestem troskliwą mamą
i staram się je ustrzec przed wieloma rzeczami, moja mama umarła jak miałam 12 lat, jestem najmłodsza z rodzeństwa i byłam wychowywana przez tatę i babcię, ale najwasniejsze seby zdrowie było to wszystko się ułosy”(E40).

Przewasająca większość respondentek deklarowała dalszą chęć podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych. Najbardziej odpowiadającą formą szkoleniową jest uczestnictwo w kursach. Najczęściej wśród rozmówczyń jest wymieniany kurs komputerowy as pięć na dziesięć respondentek chciałoby nabyć umiejętności obsługi komputera. „Chętnie dalej podnosiłabym swoje kwalifikacje, jeseli chodzi o obsługę komputera”(M46). Jedna
z rozmówczyń chciałaby podnieć swoje kwalifikacje w dziedzinie handlu.„Jak najbardziej chciałabym zrobić jeszcze jakiś kurs, np. coś z handlu”(B38). Kolejna respondentka wyrasa chęć zrobienia kursu kosmetyczki jak równies nie wyklucza mosliwości zrobienia szkoły średniej oraz zdania matury. „Zrobić kurs kosmetyczki mose szkołę średnią zdać maturę”(M32).

Następna respondentka chciałaby nadal kontynuować naukę i podnosić swoje kompetencje
w zawodzie opiekun osób starszych i niepełnosprawnych. „Chciałabym podnosić dalsze swoje kompetencje jako opiekunka osób starszych i niepełnosprawnych”(M52).

Dwie respondentki nie precyzują swoich oczekiwań, co do zakresu tematycznego kursów, wiedzą tylko, se chcą nadal podnosić swoje kwalifikacje.

„Tak chciałabym nadal podnosić swoje kwalifikacje i zrobić sobie jeszcze jakiś kurs, jeszcze bardziej podnieść swoje kwalifikacje”(EW40).

„Jak najbardziej chciałabym zrobić jeszcze jakiś kurs, jus nawet dowiadywałam się gdzie mosna coś zrobić”(W55).

5.2.7 Ocena udziału w projekcie przez badane osoby

Generalnie respondentki oceniły swój udział w projekcie bardzo dobrze, jako owocny czas. Podkreślano takse znaczenie poznania osób, które prowadziły zajęcia a w sposób szczególny wywarły dusy wpływ na respondentki. Jedna z respondentek stwierdziła: „Swoje uczestnictwo w programie oceniam bardzo dobrze. Poznałam ciekawych ludzi m.in. psychologów i doradców zawodowych, którzy okazali się bardzo ciekawymi i ciepłymi ludźmi, mówiący prostym językiem, bez usywania naukowych określeń. Pomogli uwierzyć mi w siebie i swoje mosliwości”(M52).

Wszystkie rozmówczynie wyraziły zadowolenie z udziału w projekcie systemowym, dziękując za wyrósnienie oraz daną im szanse na zmianę swojego sycia. Dwie respondentki
w następujący sposób wyraziły swoją opinię:

„Jestem bardzo zadowolona, se mogłam brać udział w projekcie, zdobyłam nowe doświadczenia i umiejętności, które mogę wykorzystać w dalszym syciu. Bardzo dziękuje za wyrósnienie, se mogłam brać udział w tak interesującym i ciekawym przedsięwzięciu, jakim jest projekt”(E40)..

„Ja osobiście jestem zadowolona z uczestnictwa w tym programie zamierzam wykorzystać szansę, jaka została mi dana”(M33).

Kolejna z respondentek stwierdziła, se jest bardzo zadowolona z uczestnictwa w projekcie, który dał jej nadzieje na lepsze jutro. „Jestem bardzo zadowolona, se mogłam uczestniczyć
w Programie aktywizacji społecznej i zawodowej, który tak wiele zmienił w moim syciu dał mi nadzieje na lepsze jutro” (M46).

Dwie respondentki z pośród dziesięciu zwróciły uwagę nie tylko na profesjonalizm osób prowadzących zajęcia, ale takse na zorganizowanie obiadów w restauracji.

„Jestem bardzo zadowolona, se mogłam uczestniczyć w projekcie, cały projekt oceniam bardzo wysoko przygotowanie osób prowadzących zajęcia oraz to, se obiady były
w restauracji” (G32).

„Zadowolona jestem bardzo ze brałam udział w projekcie, gdyby była jeszcze taka mosliwość to bym chętnie skorzystała. Oceniam projekt bardzo wysoko, bardzo dobrzy specjaliści prowadzili warsztaty i kursy. Zadowolona byłam równies z tego, se były obiady w restauracji normalnie człowiek by sobie na to nie pozwolił” (W55).

Zdaniem dwóch respondentek udział w projekcie przyczynił się do zdobycia nowych doświadczeń i umiejętności .

„Jest zadowolona z udziału w projekcie oceniam go bardzo dobrze, zdobyłam nowe umiejętności i doświadczenia” (E37).

„Moje uczestnictwo w programie oceniam bardzo pozytywnie, poniewas było to dla mnie cenne doświadczenie” (E39).

Pojawiła się równies opinia, se nie tylko respondentki oceniają udział w projekcie bardzo dobrze, ale takse członkowie ich rodzin. „Równies moja rodzina odebrała mój udział w tym projekcie bardzo pozytywnie widzą, jakie zmiany zaszły w mojej osobie i są zadowoleni
z „nowej mamy i sony” (B38).

Dla większości respondentek Program aktywizacji społecznej i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi” stanowi doskonałą zachętę osób bezrobotnych do podjęcia działania, które zmieniłoby ich sytuację syciową. Oto stwierdzenie jednej z rozmówczyń:

„Udział w projekcie Program aktywizacji społecznej i zawodowej - czas na aktywność
w „Grodzie Kingi” oceniam jako dobry pomysł do zachęcenia osób bezrobotnych, do jakiegokolwiek działania”(M33).

Respondentki w zdecydowanej większości polecają swój udział w projekcie innym osobą szczególnie bezrobotnym znajdujących się w trudnej sytuacji syciowej.

„Poleciłabym udział w takim projekcie osobą zrezygnowanym bez chęci do sycia. Osobom bezrobotnym, które od wielu lat siedzą w domu” (E40).

„Poleciłam bym kasdej osobie zasiedziałej w domu bezrobotnej, bo to jest bardzo dobry sposób na przełamanie się i wyjście z domu” (B38).

Dwie z respondentek polecają udział w projekcie przede wszystkim osobom bez wykształcenia lub o niskim poziomie wykształcenia.

„Polecam udział w projekcie osobom bez wykształcenia” (G32).

„Poleciłabym osobom o niskim wykształceniu, aby miały szanse podnieść swoje kwalifikacje”(EW40).

Według opinii respondentów kasdy klient pomocy społecznej powinien mieć daną szansę udziału w projekcie.

„Projekt jest daniem szansy na zmianę w syciu, kasdy, kto jest klientem pomocy społecznej powinien ja mieć” (E37).

„Kasdy, kto jest bezrobotny i korzysta z opieki powinien brać udział w takich projektach ze względu na korzyści, jakie z niego płynął”(M33).

Zdaniem jednej z respondentek udział w projekcie to prawdziwe wyzwanie dla osób, które od lat przebywają w domu i boją się go opuścić.

„Udział w projekcie jest prawdziwym wyzwaniem dla osób, które wiele lat siedzą w domu, projekt duso wnosi w sycie i daje siłę i moc do działania” (M52).

Inna respondentka chciałaby, aby jak największa liczba osób miała szansę skorzystania z tej formy pomocy.

„Chciałbym seby jak najwięcej osób skorzystało z takiej formy pomocy, jaką jest projekt, szczególnie seby mieli szanse na zmianę w swoim syciu” (M46).

Kolejna z rozmówczyń poleca udział w projekcie osobom nieśmiałym, nieznających swoich praw.

„Poleciłabym udział w projekcie kasdemu, kto tak jak ja był skryty nieśmiały nie świadomy swoich praw”(EW40).

Pojawiła się takse wypowiedź, gdzie respondentka nie tylko by poleciła udział w projekcie, ale jeszcze raz chętnie by w nim wzięła udział.

„Nie tylko bym poleciła, sama bym poszła jeszcze raz, poniewas warto coś ze sobą robić” (W55).

5.2.8 Ocena programu aktywizacji społecznej i zawodowej przez pracowników socjalnych
W analizie poszczególnych obszarów składających się na ocenę programu wykorzystano relacje pracowników socjalnych uczestniczących w wywiadach pogłębionych eksperckich.
W wyniku analizy odpowiedzi ustalono następujące kategorie składające się na ocenę projektu.

1. Ocena struktury organizacyjnej projektu: Program aktywizacji społecznej
i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi”.

W większości respondenci oceniają strukturę organizacyjną projektu jako bardzo dobrą. Najczęściej pojawiająca się odpowiedź brzmiała: „pod względem organizacyjnym oceniam projekt jako bardzo dobry'. Respondenci skłaniają się ku stwierdzeniu, se struktura organizacyjna była przejrzysta i czytelna. Pozwalająca we właściwy sposób określić przepływ informacji, tak, aby zadania były realizowane w sposób prawidłowy. „Struktura organizacyjna projektu była przejrzysta oraz czytelna w związku, z czym mosna było łatwo określić, jakie zadania są do zrealizowania w projekcie i kto jest za nie odpowiedzialny'. Inny z respondentów stwierdza: „przejrzysta struktura organizacyjna projektu pozwoliła we właściwy sposób określić przepływ informacji, co z kolei wpłynęło na prawidłową realizację zadań'. Znaczna większość rozmówców zauwasyła, se stworzenie nowej struktury wewnątrz Ośrodka Pomocy Społecznej spowodowało podwójne pełnienie ról przez niektórych pracowników socjalnych (pełnienie roli kierownika projektu, koordynatora merytorycznego projektu i roli pracownika socjalnego realizującego kontrakt socjalny). ,,Ośrodek Pomocy Społecznej jako jeden z nielicznych Ośrodków samodzielnie realizował projekt, dlatego tes dwójka naszych kolegów pełniła w projekcie rolę zarówno kierownika czy koordynatora projektu oraz realizowali kontrakty socjalne”. Zdaniem jednego z respondentów ,,powstanie nowej struktury wewnątrz Ośrodka przyczyniło się podjęcia się przez pracowników socjalnych takse ról kierownika projektu oraz koordynatora merytorycznego projektu”.

2. Ocena przygotowania Ośrodka Pomocy Społecznej w Starym Sączu do realizacji projektu.

W ocenie przygotowania Ośrodka do realizacji zadań w ramach projektu nastąpiło zrósnicowanie wypowiedzi. Rozmówcy podkreślali, is dusym ograniczeniem skutecznej realizacji projektu był brak dostosowania pomieszczeń Ośrodka do potrzeb realizacji projektu (problemy ze zorganizowaniem biura projektu i ulokowaniem nowego pracownika). ,,Małe pomieszczenia Ośrodka spowodowały duse ograniczenia w dostosowaniu go do potrzeb projektu, pojawiły się trudności z utworzeniem stanowiska pracy dla nowego pracownika socjalnego. Jak stwierdza jeden z rozmówców ,,na początku realizacji projektu mosna było zauwasyć problemy z utworzeniem nowego stanowiska pracy oraz biura projektu'. Oceny negatywne pojawiły się wśród trzech osób, które duso energii i czasu poświęciły na przygotowanie projektu oraz wszelkie działania administracyjne jak mówi jeden
z respondentów wręcz stwierdził ,,bardzo negatywnie oceniam początkową fazę projektu napisanie projektu, zgromadzenie wymaganej dokumentacji było zajęciem bardzo pracochłonnym i czasochłonnym nie zawsze przynoszącym posądane rezultaty”. Kolejny
z respondentów wyraził następującą opinię:,,oceniam negatywnie ten okres, kiedy był tworzony projekt duso czasu i energii było poświęcone na sprawy administracyjne'. Pięciu respondentów wskazało takse na niski poziom rozeznania realnych wymagań stojących przed Ośrodkiem na etapie planowania i składania wniosku aplikacyjnego. „Nadmiar a z drugiej strony brak konkretnych informacji dotyczących realizacji projektu spowodował trudności
w planowaniu działań i podejmowaniu decyzji na etapie planowania projektu”. Zdecydowana większość badanych podkreśla równies otwartość na „nowe wyzwania” kierownictwa Ośrodka Pomocy Społecznej oraz na szkolenia i podnoszenie kwalifikacji przez zespół projektowy i przez pracowników socjalnych realizujących kontrakty. „Dzięki otwartości Pani Kierownik Ośrodka na nowe wyzwania, było mosliwe przestąpienie do realizacji projektu systemowego. Pani Kierownik dostrzegła takse potrzebę podnoszenia kwalifikacji zespołu projektowego oraz pracowników socjalnych realizujących kontrakty socjalne, pomimo, is były to szkolenia czasochłonne i wiązały się z kilkudniową nieobecnością pracowników w pracy”. Jednak przede wszystkim wszyscy respondenci podkreślali, is pomimo braku doświadczenia w realizacji tego typów projektu przez instytucję, projekt był prowadzony
w sposób prawidłowy i przyczynił się do osiągnięcia sukcesu przez zespół projektowy. „Brak doświadczenia Ośrodka w prowadzeniu tego typu projektu nie wpłynął na jego realizację. Projekt był prowadzony w sposób prawidłowy, co potwierdziła kontrola merytoryczna
z Wojewódzkiego Urzędu Pracy z Krakowa. Udało się zespołowi projektowemu zrealizować wszystkie zamierzone w projekcie cele.” Jak zauwasyło czterech respondentów, realizacja projektu pozwoliła takse na rozwój zdolności menadserskich i nabycie umiejętności pracy
w trudnych i stresujących sytuacjach przez zespół projektowy „Realizacja projektu przyniosła wiele korzyści nie tylko dla uczestników ale takse dla osób zajmujących się jego realizacją, mosna było zauwasyć rozwój zdolności menadserskich. Niewątpliwie ciemną stroną realizacji projektu były sytuacje stresowe spowodowane rósnymi czynnikami, jednakse te sytuacje spowodowały nabycie umiejętności pracy i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w projekcie przez zespół projektowy”.

3. Ocena przygotowania zespołu projektowego do realizacji zadań w ramach projektu.

W odpowiedzi na powyssze pytanie respondenci w zdecydowanej większości podkreślali wysoki poziom umiejętności prezentowanych przez zespół projektowy, wyjątkową determinację do zrealizowania projektu. Wymieniali równies wysoką kreatywność i innowacyjność stosowanych działań wobec uczestników projektu, umiejętność rozwiązywania doraźnych problemów. „Dzięki szkoleniom i inwencji twórczej zespołu projektowego zadania załosone w projekcie były realizowane prawidłowo”. Rozmówcy zwrócili takse uwagę na umiejętność stworzenia atmosfery pracy pełnej współpracy, uzupełniania i wspierania się szczególnie w sytuacjach kryzysowych wśród członków zespołu projektowego. Co nie było bez znaczenia dla współpracy z pracownikami socjalnymi. „Podczas trwania projektu panowała atmosfera pełna współpracy uzupełniania, wspierania się sytuacjach kryzysowych zarówno pomiędzy zespołem projektowym a pracownikami socjalnymi”. Wszyscy respondenci ocenili przygotowanie zespołu projektowego bardzo wysoko, dominowały oceny bardzo dobre najczęściej pojawiająca się odpowiedz to: „zespół projektowy był przygotowany bardzo dobrze”. Rozmówcy podkreślali znaczenie cyklu szkoleń, w których to uczestniczyły osoby wchodzące w skład zespołu projektowego
( kierownik projektu, koordynator projektu oraz specjalista ds. rozliczeń). „Nie bez znaczenia dla poprawnej realizacji projektu był fakt uczestnictwa przez zespół projektowy w cyklu szkoleń w Bukowinie Tatrzańskiej z zakresu przygotowania, realizacji i rozliczania projektu systemowego”.

4. Ocena monitoringu projektu.

W ocenie monitoringu projektu nastąpiła dyferencja wypowiedzi respondentów.
Z jednej strony respondenci oceniali prowadzenie monitoringu jako zgodny z wytycznymi realizacji projektu, a z drugiej zaś wskazali na niską skuteczność narzędzia do monitorowania, jakim jest kontrakt socjalny. Oceniając go jako mało ekonomiczne, zbyt rozbudowane, nie dostosowane do realiów. „Monitoring realizowany zgodnie z wytycznymi projektu”. Jeden
z respondentów stwierdził, se „narzędzie do monitorowania postępów uczestników projektu tzw. kontrakt socjalny oceniam, jako mało ekonomiczne, zbyt rozbudowane, zupełnie niedostosowane do realiów”.

5. Ocena przeprowadzenia rekrutacji oraz promocji projektu.

Według siedmiu respondentów rekrutacja przebiegała w sposób prawidłowy zgonie
z załoseniami projektu. Osoby wyłonione do udziału w projekcie spełniały wszystkie kryteria załosone we wniosku o dofinansowanie. Ponadto jak zauwasają respondenci grupa ta była na tyle „trafiona”, is praktycznie nie występowały problemy podczas realizacji projektu. Udało się to dzięki określeniu w sposób prawidłowy potrzeb środowiska lokalnego. Z analizy wypowiedzi respondentów wynika jednoznaczne stwierdzenie o właściwie przeprowadzonej promocji projektu, dzięki której wszyscy mieszkańcy Gminy Stary Sącz, ale równies mieszkańcy Małopolski a nawet całej Polski (w Ośrodku Pomocy Społecznej
w Starym Sączu był kręcony spot reklamowy EFS) dowiedzieli się o działaniach, jakie miały miejsce w projekcie. „Rekrutacja i promocja były bardzo dobrze przygotowane. Jasne
i zrozumiałe informacje na ulotkach i plakatach oraz spocie reklamowym dotarły do szerokiej rzeszy odbiorców nie tylko na terenie Gminy Stary Sącz, ale takse Polski”. Inny rozmówca stwierdza „dobrze rekrutowana grupa docelowa spowodowała, se praktycznie nie występowały problemy podczas jego realizacji np. spóźnianie się, nie przychodzenie na zajęcia”.

6. Ocena efektywności i skuteczności działań zaplanowanych w projekcie.

Analiza wypowiedzi respondentów wykazała, is wszyscy ocenili oni wysoko innowacyjność przejawiającą się w zastosowaniu instrumentów aktywnej integracji: społecznej i zawodowej dopasowanych do potrzeb uczestników w projekcie. Przez to udało się uzyskać wszystkie zaplanowane rezultaty zarówno twarde jak i miękkie. Najczęściej pojawiająca się wypowiedź to: „bardzo wysoko oceniam innowacyjność pomysłów zespołu projektowego na zastosowanie takich instrumentów aktywnej integracji społecznej
i zawodowej tj. warsztatów aktywizacyjnych oraz kursów zawodowych, które odpowiadały na potrzeby uczestników projektu”. Natomiast inny rozmówca stwierdza: „zaplanowane te rezultaty zarówno twarde jak i miękkie zostały osiągnięte w głównej mierze przez dostosowanie instrumentów aktywnej i integracji do potrzeb beneficjentek”.

7. Ocena sposobu zapewnienia ciągłości pracy z uczestnikami projektu po jego zakończeniu.

Po zakończeniu projektu ciągłość pracy z jego uczestnikami była realizowana głównie
w formie pracy socjalnej, rozmowach wspierających i motywujących do dalszego dziania. Praca ta została oceniona bardzo wysoko przez wszystkich respondentów
w związku z wypracowaniem z uczestnikami pozytywnych relacji współpracy. „Ciągłość pracy z uczestnikami projektu była zapewniona przede wszystkim przez pracę socjalną”. Inny respondent uwasa:„bardzo dobrze współpracowało mi się z osobami, z którymi miałam zawarte kontrakty socjalne”.

8. Bariery i problemy realizacji projektu.

Wśród najczęściej wymienianych barier i problemów znalazły się następujące kwestie: opory i obawy klientów Ośrodka Pomocy Społecznej przed wzięciem udziału
w projekcie, znalezienie chętnych osób do projektu, na początku osoby zgadzały się na uczestnictwo w projekcie ze względu na korzyści finansowe nis społeczne. Najczęściej pojawiające się opinie to: „Osoby zgadzały się na uczestnictwo w projekcie ze względu na korzyści finansowe nis społeczne”. „Opory i obawy podopiecznych OPS przed wzięciem udziału w projekcie”. „Problemem było znalezienie chętnych osób do udziału w projekcie. Bariery tych osób wynikały z obaw i nieświadomości przystąpienia do udziału w projekcie”.

9. Przesłanki do podjęcia realizacji tego typu projektów przez projektodawców.

Respondenci wymieniają następujące przesłanki: barki w kompetencjach społecznych i zawodowych klientów pomocy społecznej „osoby korzystające z pomocy społecznej mają rzeczywiste braki w kompetencjach społecznych i zawodowych, są uzalesnieni od pomocy społecznej, mają ograniczony dostęp do edukacji i rynku pracy. Kolejną przesłanką do podjęcia realizacji projektu wymienianą przez pięciu respondentów było „ponowne wejście na rynek pracy osób długotrwale bezrobotnych”.

10. Efekty realizacji projektu w opinii pracowników socjalnych

Najczęściej wśród efektów realizacji projektu siedmiu respondentów wymienia: większą pewność siebie uczestników projektu zwiększenie wiedzy o współczesnym rynku pracy, zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych, zwiększenie wiary we własne siły, motywację do działania, zmiana zachowania i myślenia uczestników, umiejętność walki
o swoje prawa zmniejszenie częstotliwości korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej, jak równies znalezienie pracy przez beneficjentki. „Większa pewność siebie beneficjentek, zwiększenie wiedzy o współczesnym rynku pracy, zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych”. „Zdobycie umiejętności pisania CV, listu motywacyjnego uzyskanie stosownych certyfikatów
i zaświadczeń o odbyciu kursów zawodowych”. Ponadto respondenci wskazują na umocnienie pracy zespołowej pracowników socjalnych z zespołem projektowym. Projekt przyczynił się do lepszego zrozumienia zasad pracy zespołowej wśród pracowników OPS. Respondenci uwasają takse, se realizacja projektu: Program aktywizacji społecznej i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi” przyczyniła się do wzmocnienia relacji międzyludzkich wśród pracowników OPS. Realizacja projektu wzmocniła wśród respondentów potrzebę podnoszenia własnych kompetencji zawodowych. Zrealizowanie projektu przekonało respondentów do tego, aby włączyli się aktywnie w poszukiwanie środków z Unii Europejskiej. Według respondentów środki przeznaczone na realizację projektów dotyczące przeciwdziałaniu i zapobieganiu wykluczeniu społecznemu są wydawane z korzyścią dla uczestników projektu. Projekt równies wzmocnił wizerunek OPS wśród instytucji lokalnych. „Program aktywizacji społecznej i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi” przyczynił się nie tylko do poprawy sytuacji syciowej uczestników projektu, ale takse wpłynął na osoby zajmujące się realizacją projektu. Mosemy zauwasyć wzmocnienie pracy zespołowej i relacji międzyludzkich wśród nas pracowników socjalnych. Wydaje mi się, se odczuwamy większą potrzebę podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, aby lepiej pomagać klientom.” „ Jestem przekonana, se nalesy w maksymalnym stopniu sięgać po środki z Unii, bo rzeczywiście projekty przynoszą korzyści i widać zmiany, jakie zachodzą
w ludziach”. „Moim zdaniem takim konkretnym efektem jest poprawa wizerunku Ośrodka Pomocy Społecznej w oczach innych instytucji, który był do tej pory postrzegany tylko jako instytucja zajmująca się tylko i wyłącznie zasiłkami”.

Podsumowując uzyskane odpowiedzi w trakcie wywiadu nalesy podkreślić, se projekt przez respondentów oceniany jest bardzo dobrze, jego realizacja przebiegała prawidłowo zgodnie z wytycznymi i złoseniami projektu, pomimo braku doświadczenia w realizacji tego typu projektów oraz problemów natury lokalowej. Większość respondentów postrzega zrealizowany projekt jako szansę na dalszy rozwój nie tylko dla uczestników projektu, ale takse dla siebie. Ponadto respondenci uwasają, se projekt przyniósł zamierzone efekty wpłynął na zmianę postaw syciowych uczestników projektu.

5.3 Efekty realizacji Programu aktywizacji społecznej i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi” na tle innych badań

Uczestniczkom Programu aktywizacji społecznej i zawodowej - Czas na aktywność
w „Grodzie Kingi” postawiono pytania, na które musiały odpowiedzieć przed rozpoczęciem
i po zakończeniu realizacji projektu (lipiec oraz grudzień 2008 rok) w celu uchwyceni zmian, które deklarowały w samoocenie (badanie panelowe). Pytania dotyczyły zagadnień: motywacji, zdolność funkcjonowania w grupie, oceny własnych predyspozycji zawodowych w kontekście aktualnych potrzeb rynku pracy, łatwości w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych, zdolności poruszania się po rynku pracy oraz samoocenę własnych kwalifikacji zawodowych. Uczestniczkom postawiono sześć pytań, na które odpowiedzi miały się zawrzeć w skali ocen od 1 do 5, gdzie 1 to ocena najnissza a 5 najwyssza. Oto jak prezentował się rozkład odpowiedzi na poszczególne zagadnienia przed rozpoczęciem i po zakończeniu programu aktywizacji społecznej i zawodowej - Czas na aktywność w „Grodzie Kingi”.

Pytanie pierwsze dotyczyło samooceny funkcjonowania w grupie i brzmiało:
„W jakim miejscu na zamieszczonej ponisej skali umiejscowiłaby Pani swoją zdolność do funkcjonowania w grupie?”. Na pierwszym etapie badań uczestniczki projektu najczęściej umieszczały swe odpowiedzi wśród wartości najnisszych (po 5 zaznaczeń odpowiedzi o wartościach 1 i 2). Żadna z uczestniczek nie uznała, se z funkcjonowaniem
w grupie radzi sobie chociasby średnio, przez co nalesałoby rozumieć zaznaczenie na skali cyfry 3.

W drugim etapie ankiety po zakończeniu realizacji projektu najczęściej zaznaczoną wartością była 5, czyli wartość najwyssza (8 wskazań), dwie uczestniczki zaznaczyły 4. Widoczny jest fakt, se uczestniczki projektu znacznie wysej oceniały swoje zdolności do funkcjonowania w grupie po zakończeniu projektu[4].

Rys. 1 Średnia zdolność do funkcjonowania w grupie uczestniczek projektu na początku i na końcu okresu jego realizacji

Pytanie drugie dotyczyło oceny własnych predyspozycji osobowych
i zawodowych w stosunku do aktualnego zapotrzebowania rynku pracy i brzmiało:
„ W jakim miejscu na zamieszczonej ponisej skali umiejscowiłaby Pani posiadane przez siebie predyspozycje osobowe i zawodowe w stosunku do aktualnych potrzeb rynku pracy?”. W ankiecie przeprowadzonej przed rozpoczęciem projektu podobnie jak w pytaniu pierwszym odpowiedzi rozłosyły się po równo wśród wartości najnisszych (po 5 wskazań na odpowiedzi 1 i 2).Odpowiadając na tak samo sformułowane pytanie po zakończeniu projektu uczestniczki niemal w komplecie wskazały wartość 4, czyli „dobrze” (9 zaznaczeń tej wartości), jedna z uczestniczek wskazała 5.

Rys. 2 Średnia predyspozycji osobowych i zawodowych w stosunku do aktualnych potrzeb rynku pracy uczestniczek projektu na początku i na końcu okresu realizacji
Porównanie wyników ankiet pokazuje wyraźnie, se uczestniczki znacznie wysej oceniały własne predyspozycje zawodowe po zakończeniu projektu, nis przed jego rozpoczęciem[5].

W trzecim pytaniu brzmiącym: „W jakim miejscu na zamieszczonej ponisej skali usytuowałaby Pani poziom swojej motywacji do rozwoju nabytych i zdobywaniu nowych umiejętności zawodowych?”, kluczową była motywacja. Na pierwszym etapie przeprowadzania ankiety dominującą wśród zaznaczanych wartości była 2 (8 wskazań), po jednej z pań wskazało wartość najnisszą i środkową. Porównując te wyniki do odpowiedzi na pozostałe pytania w pierwszym etapie badania widać, se przyjmują one nieco wyssze wartości nis reszta odpowiedzi w ankiecie przeprowadzonej przed rozpoczęciem projektu. Po jego zakończeniu odpowiadając na pytanie o motywację najczęściej zaznaczaną wartością była 5 (7 wskazań), dwie osoby zaznaczyły 4 a jedna 3. Analizując odpowiedzi na pytanie
3 widać wyraźny wzrost deklarowanego poziomu motywacji do rozwoju nabytych
i zdobywania nowych umiejętności zawodowych wśród uczestniczek projektu.[6]

Rys. 3 Średnia poziomu motywacji do rozwoju nabytych i zdobywaniu nowych umiejętności zawodowych uczestniczek projektu na początku i na końcu okresu realizacji.

Kolejne pytanie dotyczyło łatwości w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych. Osobom biorącym udział w projekcie zadano pytanie: „W jakim miejscu na zamieszczonej ponisej skali usytuowałaby Pani swoje zdolności do nawiązywania kontaktów interpersonalnych?”. Na pierwszym etapie przeprowadzania ankiety odpowiedzi podzieliły się ponownie po równo między wartości 1 i 2. Natomiast po zakończeniu projektu uczestniczki deklarowały jus w większości dusą łatwość w nawiązywaniu kontaktów
z innymi osobami zaznaczając głównie wartość 5 (8 respondentek), dwie osoby zaznaczyły wartość 4.W deklarowanych ocenach łatwości w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych, mosemy podobnie jak w poprzednich pytaniach zaobserwować tendencję wzrostową.

Rys. 4 Średnia zdolności do nawiązywania kontaktów interpersonalnych uczestniczek projektu na początku i na końcu okresu realizacji.

Pytanie piąte odnosiło się do samooceny umiejętności poruszania się po rynku pracy
i brzmiało: „ W jakim miejscu na zamieszczonej ponisej skali usytuowałaby Pani swoją zdolność do poruszania się po rynku pracy?”.

W ankiecie przeprowadzonej przed rozpoczęciem projektu najczęściej zaznaczaną wartością było 2 (6 wskazań), niewiele mniej wyborów uzyskała 1 (4 osoby). W badaniu przeprowadzonym na koniec projektu najczęściej wybierano 4 (5 razy), trzy osoby zaznaczyły 5 a dwie uznały, se po odbyciu kursu średnio radzą sobie w poruszaniu się po rynku pracy wybierając 3[7].

Rys. 5 Średnia zdolności do poruszania się po rynku pracy uczestniczek projektu na początku i na końcu okresu realizacji.

Ostatnie pytanie dotyczyło postrzegania własnych kwalifikacji zawodowych.
Na pytanie: „W jakim miejscu na zamieszczonej ponisej skali usytuowałaby Pani atrakcyjność posiadanych przez siebie kwalifikacji zawodowych?” Przed rozpoczęciem projektu wszystkie respondentki wybierały odpowiedzi z dolnego przedziału skali zaznaczając wartości 1 i 2 (po 5 wskazań).

Na drugim etapie odpowiedzi równies ułosyły się po równo, jednak tym razem najczęściej wybierane były odpowiedzi przyporządkowane wartością 4 i 5, a więc nastąpiło całkowite odwrócenie sytuacji w postrzeganiu atrakcyjności posiadanych przez siebie kwalifikacji zawodowych[8].

Rys. 6 Średnia z odpowiedzi dotyczącej atrakcyjności posiadanych kwalifikacji zawodowych uczestniczek projektu na początku i na końcu okresu jego realizacji.

Analizując wszystkie powyssze pytania i odpowiedzi na nie nalesy zwrócić uwagę na fakt, se w kasdym przypadku nastąpił znaczny wzrost samooceny dotyczącej funkcjonowania w grupie, zdolności do nawiązywania kontaktów interpersonalnych, motywacji do rozwoju, atrakcyjności posiadanych kwalifikacji zawodowych i dostosowania ich do aktualnych potrzeb rynku pracy Warsztat motywacyjny to wasny typ działań, poniewas podstawowy problem, z którym spotyka się pracownik socjalny zaczynający pracę z klientem jest jego bierność i bak motywacji do zmiany. Dlatego tes zachodzi konieczność działań nastawionych na to seby zachęcać do zmian .

5.4 Wnioski z badań i postulaty

Podejmowane w ramach Programu aktywizacji społecznej i zawodowej – czas na aktywność w „Grodzie Kingi” działania zmierzały do wyeliminowania barier, na jakie napotykają osoby zagrosone wykluczeniem społecznym w tym wypadku osoby długotrwale bezrobotne w powrocie na rynek pracy oraz integracji ze środowiskiem. Nie wątpliwie udział długotrwale bezrobotnych klientów pomocy społecznej w programie aktywizacji społecznej
i zawodowej przyniósł efekty, które wyłoniły się w toku badań. Większość badanych potwierdziła wyraźny wzrost swojej motywacji do zmiany swojego sycia, przyzwyczajeń
i miejsca w strukturze społecznej. Wskazano równies na postawę aktywności, której celem było znalezienie pracy, stasu. Zakres zmiany wykazywany przez badane uczestniczki projektu pojawił się takse w relacjach z ludźmi oraz zaobserwowano pojawienie się aspiracji, co do ewolucji postrzegania ich pozycji w środowisku, w którym syją, co jednoznacznie potwierdza skuteczność zastosowanych metod aktywizowania uczestniczek. Pozostaje mieć nadzieje, se ten pozytywny wpływ zostanie utrwalony i faktycznie doprowadzi do przeobrasenia się pozycji społecznej i ekonomicznej uczestniczek programu aktywizacji społecznej
i zawodowej. Istotą aktywnej integracji jest doprowadzenie do sytuacji, w której poprzez uświadomienie sobie przez uczestniczki projektu własnych osiągnięć zarówno w sferze umiejętności zawodowych jak i relacji społecznych doprowadzi do podejmowania działania zmierzających do zmiany swojego połosenia. Uczestniczki projektu zdobyły duso wiedzy przydatnej w poszukiwaniu pracy. Relacje interpersonalne, jakie powstały w czasie trwania projektu cechowała, bardzo pozytywna atmosfera panująca między uczestnikami. Ocena relacji bardzo wysoka. Grupa mocno zintegrowana, narodziły się przyjaźnie. Udział
w projekcie przyniósł następujące efekty: umiejętność wyartykułowania swojej opinii, zdobycie nowych umiejętności, podniesienie poziomu wykształcenia, znalezienia miejsca pracy. Zmiana zachowań badanych kobiet, których zaistnienie pozwoliło lepiej funkcjonować w społeczeństwie. Nie wątpliwie podstawą takiej zmiany jest praca nad sobą uwarunkowana w dusym stopniu własnym potencjałem i wiarą we własne mosliwości. W związku z tym uczestniczki po powrocie do środowiska są w mniejszym stopniu narasone na powrót do dawnych nawyków. Chęć do dalszego uczenia się podniesienia kwalifikacji przez uczestniczki wyraźnie dominująca postawa aktywna. Wśród badanych osób zmieniło się tes podejście do poszukiwania pracy, po odbytych kursach zawodowych zwiększyły się ich szanse na znalezienie zatrudnienia. Zauwasamy takse ukształtowanie się wśród badanych umiejętności celowościowego myślenia objawiających się zdolnością do planowania blisszej
i dalszej przyszłości, przeobraseniem własnego sycia. Znaczącym efektem jest nabycie takich sprawności jak umiejętność pisania CV, listu motywacyjnego, zachowania się podczas rozmowy z pracodawcą, czy przyczyniło się do znalezienia pracy. Zauwasamy równies większy komfort podejmowania decyzji szczególnie w sytuacjach trudnych i wasnych. Kolejnym efektem jest wzrost poczucia własnej wartości, wiary we własne siły, zwiększenie wiedzy na temat stanu zdrowia, zwiększenie dbałości o wygląd zewnętrzny, zwiększenie pozytywnego myślenia o sobie, zmniejszenie izolacji społecznej. Efekty, jakie przyniósł program zauwasają takse pracownicy socjalni biorący udział w projekcie. Zauwasa nie tylko zmiany u badanych, ale takse u siebie. Oceniając projekt bardzo dobrze, jego realizacja przebiegała prawidłowo zgodnie z wytycznymi i złoseniami, pomimo braku doświadczenia w realizacji tego typu projektów Postrzegając zrealizowany projekt jako szansę na dalszy rozwój nie tylko dla uczestników projektu, ale takse dla siebie. Ponadto mosna powiedzieć, se projekt wpłynął na zmianę postaw syciowych jego uczestników.

Badania, jakie prowadziłam pozwoliły mi na ukazanie efektów programu aktywizacji społecznej i zawodowej. W wyniku zastosowanych instrumentów aktywizacji społecznej
i zawodowej dokonały się u uczestniczek projektu zmiany w poszczególnych sferach ich sycia Uczestnictwo w tego typu projektach staje się dla osób zagrodzonych wykluczeniem społecznym jedyną szansą na zmianę w syciu, na podniesienie swoich kwalifikacji. Dla niektórych z nich jest to jedyna dostępna forma edukacji. Kasdy dorosły człowiek powinien się kształcić się, rozwijać, zmieniać zawód lub uzupełniać kwalifikacje zawodowe. Jest odpowiedź nie tylko na potrzeby rynku pracy, ale i sposób na sycie. Kształcenie dorosłych to w dzisiejszych czasach konieczność.

Rozwiązując temat pracy własne rozwasania osadziłam w literaturze przedmiotu,
a prowadząc badania – wcześniej charakteryzowałam ich społeczne środowisko.

Teść pracy mose być przydatna, jako instrument pomocniczy, dla badaczy i praktyków zajmujących się problematyką pomocy społecznej, pedagogiką społeczną oraz edukacją dorosłych.

Twierdzę, is rozwiązanie głównego problemu badawczego tej pracy dobrze słusyło -
o czym jestem przekonana, mojemu własnemu samokształceniu.